Er zijn twee verschillende aspecten waarop de warmtepomp moet worden beoordeeld: de milieuprestatie en de materiaalprestatie. De materiaalprestatie is van veel warmtepompen de afgelopen tijd niet goed meegenomen. Een warmtepomp bevat een veelheid componenten die in meer of mindere mate het milieu belasten. Het koelmiddel is in veel gevallen een zogeheten F-gas.

F-gassen zijn zware broeikasgassen die vallen onder een streng regime. Er wordt naar gestreefd het gebruik hiervan zoveel mogelijk te verminderen. Het aantal warmtepompen loopt alleen al in Nederland in de honderdduizenden. Je wilt niet dat al die gassen bij het ontmantelen van afgedankte koel-units ontsnappen en in het milieu terechtkomen. Deze moeten op een verantwoorde manier worden afgevangen. Dit lijkt een vanzelfsprekendheid, maar er ontsnappen nog veel F-gassen als gevolg van natuurrampen zoals aardbevingen, oorlogen en slechte recycling.

Fabrikanten streven ernaar om zo snel mogelijk over te schakelen naar andere koudemiddelen, zoals propaan en CO2. Verder wordt er bij het ontwerp steeds meer aandacht besteed aan het gebruik van materialen die hergebruikt kunnen worden. Dit is goed nieuws voor het milieu, maar er zijn inmiddels wel talloze warmtepompen in gebruik of in bestelling waar deze gassen nog niet in gebruikt worden.

De milieuprestatie is het tweede aspect. Daarbij wordt gekeken naar de hoeveelheid energie die een warmtepomp nodig heeft en hoeveel warmte daaruit komt. Hoewel het onwaarschijnlijk lijkt, kunnen de meeste warmtepompen met 1 kilowattuur elektriciteit 4 kilowattuur warmte maken. Dit is wel afhankelijk van de temperatuur van de ingaande bron, zoals buitenlucht, water- of grondtemperatuur.

Hoe hoger de brontemperatuur, hoe lager het elektriciteitsverbruik. Als de elektriciteit wordt opgewekt door duurzame bronnen in de buurt van (of door) de gebruiker, zoals wind en zon, is dat natuurlijk het beste.

Welke warmtebronnen zijn nu wel goed voor het milieu? Er zijn een aantal vormen die heel duurzaam zijn, zoals warmteopslag van zonne-energie in grote thermische batterijen. In het Brabantse Uden staat een goed geïsoleerde basaltbatterij die tot 500 graden wordt opgewarmd door lokaal opgewekte zonne-energie. Via een buizenstelsel komt ’s winters de warme lucht in de huizen.

In Nagele in de Noordoostpolder loopt een project met een groot waterreservoir dat is ingegraven. Zonnecollectoren verwarmen dit reservoir. ’s Winters wordt het opgewarmde water gebruikt voor de verwarming van de huizen.

De genoemde voorbeelden zijn projecten waarbij meerdere huizen of een complete wijk worden verwarmd door een gezamenlijke bron om de kosten per huishouden laag te houden. Deze manieren van seizoensopslag zijn mijns inziens het meest milieuvriendelijk om aan de warmtevraag te voldoen.

De auteur is energieadviseur.