Al dagenlang deden geruchten de ronde dat China met een vredesplan voor het conflict in Oekraïne zou komen. Vrijdag –precies een jaar na het begin van de oorlog– publiceerde het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken een twaalf punten tellend document waarin de regering een „politieke regeling” voor de crisis uiteenzet. De Chinese president Xi Jinping zou de voorstellen vrijdag tijdens een toespraak toelichten.

De hoofdlijn van het plan is geleidelijke de-escalatie van de gevechtshandelingen om zo tot een staakt-het-vuren te komen en de directe dialoog tussen Moskou en Kiev te hervatten. „Niemand heeft voordeel van oorlog en conflict. Alle partijen moeten rationeel blijven en terughoudendheid betrachten, het vuur niet opstoken en de spanningen niet verergeren. Onderhandelingen zijn de enige levensvatbare oplossing voor de Oekraïense crisis.”

Een van de belangrijkste punten is de dringende oproep van China om geen nucleaire middelen in te zetten. „Kernwapens mogen niet worden gebruikt en kernoorlogen mogen niet worden uitgevochten.” Verder pleit China voor het tegengaan van sancties die niet door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties zijn goedgekeurd. Ook moet er een verbod komen op de ontwikkeling en het gebruik van biologische wapens. Daarnaast wil Peking dat de veiligheid van kerncentrales gewaarborgd wordt.

Nieuwe mijlpalen

China wil als neutrale gesprekspartner bemiddelen om de strijdende partijen nader tot elkaar te brengen. Dat benadrukte de Chinese topdiplomaat Wang Yi vorige week al tijdens een bezoek aan de Russische president Vladimir Poetin.

De vraag is echter hoe neutraal Peking is. Wang prees in Moskou de banden tussen Rusland en China en sprak over „nieuwe mijlpalen” in de relatie tussen beide grootmachten. Poetin zei na afloop van het onderhoud dat zijn ambtgenoot Xi binnenkort eveneens een bezoek aan het Kremlin zal brengen.

Het klaarblijkelijk aanhalen van de banden tussen Moskou en Peking komt op een precair moment. De Verenigde Staten en andere westerse landen beschuldigen China ervan dat het wapenleveranties aan Rusland voorbereidt. De Volksrepubliek heeft die aantijgingen met kracht van de hand gewezen. Desondanks meldde het Duitse weekblad Der Spiegel vrijdag dat de Russische regering in gesprek is met een Chinese dronefabrikant om honderd drones te kopen, die in april geleverd zouden moeten worden.

Tegelijkertijd is China er vanouds beducht voor om een buitenlands beleid te voeren dat zijn economische belangen elders in de wereld te veel schade toebrengt. Peking kan zich dat zeker momenteel niet veroorloven omdat de economie van de Volksrepubliek nog volop bezig is zich te herstellen van de gevolgen van de coronapandemie.

Sceptisch

De Oekraïense president Volodimir Zelenski reageerde niet onverdeeld enthousiast op de publicatie van de Chinese voorstellen. Kiev maakt zich ernstig zorgen over mogelijke Chinese wapenverkoop aan Rusland. In het bijzonder over de plannen om drones te produceren, die vergelijkbaar zijn met de Iraanse Shahed 136-drone waarmee Rusland de afgelopen maanden talloze aanvallen op Oekraïense steden uitvoerde waarbij honderden doden vielen en enorme schade aan de civiele infrastructuur werd aangericht.

Bovendien stelt Zelenski zich op het standpunt dat vredesbesprekingen pas kunnen beginnen als Rusland zich uit elke vierkante centimeter Oekraïens grondgebied heeft teruggetrokken. Desondanks verklaarde Zelenski zich bereid het gesprek met China aan te gaan.

De Amerikaanse nationaal veiligsheidsadviseur Jake Sullivan reageerde vrijdag eveneens sceptisch. „De oorlog kan morgen voorbij zijn als Rusland stopt met aanvallen en zijn troepen terugtrekt.”