De in Terneuzen geboren en getogen Martens (58) is gegrepen door veiligheid en rampenbestrijding. Hij vertelt er graag over aan zijn bureau in de fraaie brandweerkazerne in Philipsburg, de hoofdstad van Sint Maarten. „Het was geweldig om de koninklijke familie hier te hebben tijdens een rampenoefening. Zo’n koninklijk bezoek brengt ons werk weer eens extra onder de aandacht. De urgentie van rampen ebt anders snel weg.”

Martens werd als 27-jarige bibliothecaris op het bovenwindse eiland. Na vijf jaar tussen de boeken te hebben gewerkt, werd hem gevraagd om voor de eilanden van de Nederlandse Antillen een verbeterproject voor brandweerzorg en rampenbestrijding te leiden. Daarna groeide hij door in het vak. „Nu ben ik de rampenmanager van Sint Maarten.”

Sint-Maarten en de andere eilanden van het koninkrijk tuigden een eigen sectie rampenbestrijding op, ondergebracht bij de brandweer. Op tien belangrijke aandachtsgebieden kwamen eigen coördinatoren. „Denk aan telecom, water en energie, haven en luchthaven, evacuatie, opvang, verzorging en transport en logistiek”, verduidelijkt Martens. „Behalve een goed ambtelijk apparaat moet je ook blijvend voorlichting geven en steeds oefeningen houden. Bij Irma deden alle verantwoordelijken hun best, maar die ramp was simpelweg groter dan het draaiboek. Veel hulpverleners en hun families waren bovendien zelf het slachtoffer van de orkaan.”

Stroomlijnen

Noodopvang en verdeling van het voedsel bleken toch niet goed te zijn geregeld. „Internationale hulpverleningsorganisaties deelden na Irma massaal eten en drinken uit. Wie het hardst riep, werd het eerst geholpen. Bij een volgende ramp zal Sint-Maarten die hulp beter stroomlijnen. De zwakken moet je als eerste helpen.”

Volgens Martens blijven er op een klein eiland altijd problemen rond de bestrijding van rampen. „We hebben beperkte middelen en veel hangt af van welke persoon belast is met welke taak. Je moet hier soms roeien met de riemen die je niet hebt.” De band met het koninkrijk noemt hij daarbij belangrijk. „Na Irma kwam er snel politiehulp uit Nederland en onze overwerkte brandweermannen werden afgelost door collega’s van de ABC-eilanden.”

Stroperigheid

Op de tekentafel ligt een nieuw Emergency Operation Center (EOC). Bij rampen komt in dit gebouw een werkplek voor de verantwoordelijke coördinatoren en voldoende ruimte om hulptroepen van buitenaf onder te brengen. Financiering komt uit de wederopbouwgelden van Nederland. Martens: „Nederland wilde de Wereldbank als tussenschakel om zeker te zijn van een goede besteding van hun steun. Hierdoor duurt alles wel erg veel langer, ook de komst van ons EOC. Traagheid en stroperigheid lijken door de Wereldbank zelf te zijn uitgevonden.”

Het te bouwen EOC kan ook dienstdoen bij andere rampen. Martens noemt overstromingen na hevige regenval, een tsunami, rampen met vliegtuigen of cruiseschepen of een aardbeving. Intussen hoort in dat rijtje ook de pandemie en de cyberaanval thuis. „Bij ons water- en energiebedrijf kampen we al acht maanden met de gevolgen van een hack.”

Boedels

Ruim vijf jaar na Irma is de voor de regio zo belangrijke luchthaven nog steeds niet volledig hersteld. Ook de bibliotheek en een tweetal scholen zijn nog gehavend. „Geld is er wel, maar het schiet gewoon niet op. Of er is gedoe met verzekeringen”, zucht Martens. Bij huizen is vaak sprake van een onverdeelde boedel. „Er zijn soms wel driehonderd erfgenamen in tien verschillende landen. Die krijg je nooit op één lijn om hun bezit op te knappen.”

Had de rampenmanager zelf schade na orkaan Irma? „Ik had geluk, de schade aan mijn huis was hooguit wat cosmetisch. Ook mijn huisdieren overleefden de ramp.”