Dat concludeerden Erik Akerboom, directeur-generaal van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en generaal-majoor Jan Swillens, directeur van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) maandag in Den Haag.

De MIVD en de AIVD blikten tijdens een eerste, gezamenlijke persbriefing terug op een jaar oorlog in Oekraïne en de gevolgen. De conclusies staan in het rapport ”24/2 de Russische aanval op Oekraïne: een keerpunt in de geschiedenis”. De datum 24/2 (24 februari) verwijst naar de aanval in Amerika op 9/11 (11 september). „Wij verwachten dat 24/2 langer zal doorklinken dan 9/11”, aldus Akerboom.

Agressie

De antiwesterse agressie van Rusland vormt een „ernstige bedreiging” voor de Europese en mondiale veiligheid, de internationale rechtsorde en de democratische rechtsorde in veel landen, concluderen de AIVD en de MIVD. Sinds de Koude Oorlog zijn de internationale verhoudingen „niet eerder zo gespannen” geweest.

Het conflict is niet alleen een Oekraïense strijd, benadrukten Swillens en Akerboom. „Oekraïne is nu het grootste slachtoffer van de Russische agressie. De oorlog heeft echter ook vergaande invloed op Nederland en Europa.” De gevolgen zijn merkbaar op economisch, militair, diplomatiek en maatschappelijk vlak.

Keerpunt

De Russische aanval op Oekraïne van 24 februari vorig jaar is „een keerpunt” in de geschiedenis, aldus de MIVD- en AIVD-directeuren. Hoe de oorlog zich ontwikkelt, valt volgens Swillens en Akerboom moeilijk te voorspellen. De MIVD schat in dat Rusland niet het vermogen heeft om de Donbas de komende maanden in bezit te krijgen.

De uitkomst van de oorlog is cruciaal voor de toekomstige veiligheid en welvaart in Nederland en Europa, volgens de AIVD en de MIVD. De komende maanden zijn bepalend voor het verloop van de oorlog, aldus de diensten.

Russische inlichtingen- en veiligheidsdiensten hebben zich voor en tijdens de oorlog „op grote schaal” schuldig gemaakt aan digitale spionage en sabotage, en beïnvloeding van Oekraïne en NAVO-bondgenoten. „De Russische cyberoperaties zijn de meest grootschalige en meest intensieve ooit”, aldus 
Swillens maandag.

Ook de Nederlandse krijgsmacht, ministeries en ambassades zijn afgelopen jaar doelwit geweest van cyberspionagepogingen, overigens zonder succes, stellen de AIVD en de MIVD.

Rusland brengt Nederlandse infrastructuur in kaart, bijvoorbeeld de energievoorziening op de Noordzee. De kustwacht en de marine hebben de Russische schepen gevolgd. De Russische poging is daarmee niet-succesvol geweest, aldus Swillens.

De Nederlandse inlichtingendiensten leveren naar eigen zeggen een „waardevolle bijdrage” aan Oekraïne tegen digitale aanvallen van de Russen op vitale infrastructuur en energievoorzieningen. Nederland steunt Oekraïne militair en economisch. Het is belangrijk volgens AIVD en MIVD dat het Westen de eenheid bewaart tegenover Rusland, zodat Moskou niet de conclusie kan trekken dat agressie loont.

Poetin verlosser

De oorlog in Oekraïne zal anti-overheidssentimenten in Nederland waarschijnlijk verder aanwakkeren. Extremisten zien namelijk in de strijd en de gevolgen van die strijd een strategie van de elite om het volk te onderdrukken. De AIVD en MIVD waarschuwen dat hoge voedsel- en energieprijzen leiden tot onvrede. Ook de oorlog zelf leidt tot wantrouwen tegenover de overheid. De diensten merken op dat „de extremistische beweging overwegend pro-Russisch is, waarbij Poetin wordt afgeschilderd als verlosser”.