Het is de tragiek van de Iraanse bevolking. Met enige regelmaat vertaalt het diep gekoesterde verlangen naar meer vrijheid zich in grootschalige betogingen tegen de machthebbers. Vervolgens ontvouwt zich een terugkerend patroon. De ordetroepen treden met veel geweld op. Er vallen veel doden en gewonden. Iraniërs in het buitenland komen massaal op voor hun verdrukte landgenoten. En uiteindelijk blijft vrijwel alles bij het oude. Het regime heeft nu eenmaal een bijzonder lange adem en schuwt geen middel om in het zadel te blijven.

Dat gebeurde in 2009 tijdens de zogenoemde Groene Beweging. Velen zagen daarin het begin van een Perzische revolutie, die de opmaat zou vormen naar een democratischer Iran en het einde van het autocratische bestuur van de streng-islamitische geestelijkheid. Niets bleek minder waar. Het duurde tot 2017 voor er weer landelijke betogingen van vergelijkbare omvang waren. Ook die brachten geen ommekeer teweeg.

Daarna werden de tussenpozen korter, want in november 2019 braken opnieuw nationale protesten uit, evenals in september vorig jaar. Tussendoor gingen Iraniërs ook voor allerlei andere zaken de straat op, variërend van betogingen tegen watertekort tot een demonstratie wegens hoge voedselprijzen. Die waren echter veelal beperkt in tijd en plaats.

Dat de landelijke protesten elkaar sneller opvolgen, is voor veel Iraniërs een belangrijk bewijs van de vastberadenheid van de bevolking om hun verzet tegen het regime niet op te geven. Evenals het feit dat aan de huidige betogingen mensen uit alle geledingen van de maatschappij deelnemen. Met een bijzondere rol voor vrouwen, die zich verenigd hebben onder de slogan ”Vrouwen, Leven, Vrijheid”.

Tegelijkertijd levert de balans van de protesten van nu een somber beeld op. Volgens schattingen van mensenrechtenorganisaties kwamen al meer dan 500 mensen –inclusief tientallen kinderen– bij de betogingen om. Twee demonstranten zijn terechtgesteld op grond van vage beschuldigingen en zeker 26 anderen wacht eenzelfde lot. Duizenden zijn gearresteerd, terwijl hun familie wordt bedreigd om het verzet te staken. Intussen doen allerlei verhalen de ronde over martelpraktijken en schijnexecuties.

Hoewel her en der berichten klinken over mogelijke barstjes in het Iraanse regime als gevolg van interne onenigheid, is daarvan naar buiten toe nog bitter weinig te zien. Een hoopvol teken was enkele maanden geleden dat Iran de gehate zedenpolitie leek af te schaffen. Maar dat nieuws bleek vooral gebaseerd op een openbaar aanklager die voor zijn beurt had gesproken.

Uit alles blijkt dat de lange adem van de ayatollahs nog niet korter is geworden. Dat is de tragiek van de Iraanse bevolking.