Ultrarechts wil alleen maar chaos
Het geloof in de leugen van gestolen verkiezingen heeft ook de Braziliaanse samenleving vergiftigd. Twee jaar en twee dagen nadat aanhangers van president Donald Trump het Capitool in Washington bestormden, drongen aanhangers van oud-president Jair Bolsonaro het hooggerechtshof, het parlementsgebouw en het presidentiële paleis in Brasilia binnen.
Net zoals destijds de aanhangers van Trump accepteren zij de uitslag van de presidentsverkiezingen niet.
Anders dan destijds Trump deed, heeft de Braziliaanse president de revolte direct veroordeeld. „Vreedzame protesten zijn onderdeel van democratie. Maar het plunderen en binnendringen van overheidsgebouwen zoals vandaag is gebeurd, net als in 2013 en 2017 door links, vallen daar niet onder”, zo zei Bolsonaro zondagavond.
Toch heeft de oud-president van Brazilië daarmee zijn handen niet schoongewassen. In de achterliggende jaren heeft hij er meer dan eens blijk van gegeven de regels van het democratisch spel niet zo serieus te nemen als van een drager van het hoogste politieke ambt verwacht mag worden. In zijn optreden ging het vaak meer om zijn eigen eer en aanzien dan om het belang van het land. Waar nodig trad hij de regels met voeten.
Men kan het zelfs niet de ironie van de geschiedenis noemen dat uitgesproken rechtse groepen zozeer lak lijken te hebben aan de wettelijke kaders die de ruggengraat vormen van een democratie. Zij maken hun opgang met te beweren dat ze staan voor orde en regel. Maar waar nodig spelen ze eigen rechter en grijpen naar onwettige methoden. Dat staat op zeer gespannen voet met hun stellige betoog te strijden voor het behoud van oude waarden.
Ultrarechts beweert geregeld dat het de strijd voert tegen linkse krachten. Die zijn volgens hen progressief, willen revolutie en proberen oude waarden omver te werpen. Niet zelden noemen deze rechtse groepen zich daarom conservatief.
Daarmee weet die beweging ook burgers achter zich te krijgen die zich zorgen maken over het verlinksen en de verloedering van de samenleving. De aanhang van Trump bij veel conservatieve evangelicals is daarvan een sprekend voorbeeld. Op dezelfde manier wist Bolsonaro zich te verzekeren van de steun van bezorgde Brazilianen.
De realiteit is echter dat deze ultrarechtse groepen zelf de chaos creëren waartegen ze zich zeggen te keren. Zij treden de oude, democratische waarden met voeten. Sterker, als het hen goed uitkomt, schuiven ze de beproefde wettelijke kaders terzijde, zo nodig zelfs met harde hand. Opvallend is daarbij dat het hen vaak ontbreekt aan een constructieve visie voor de toekomst. Daarmee maakt deze groep zich de naam conservatief onwaardig. Ze zijn minstens even revolutionair als de links-progressieve krachten waartegen ze zich keren.
