Maand lang geen druppel drank, en liefst daarna ook
”Drank maakt meer kapot dan je lief is.” De leus van de overheidscampagne waarvoor Martijn Planken jarenlang werkte, vindt volgens hem nu meer voedingsbodem dan destijds. „Eerder werd je weggehoond, nu is het bespreekbaar.”
Het loopt storm op de website van IkPas, de alcoholmatigingscampagne waarvan Planken een van de initiatiefnemers is. Enkele tienduizenden mensen schreven zich in voor Dry January: een maand lang geen alcohol drinken. „De aanmeldingen druppelden eerst binnen, maar na Kerst kwam het goed op gang.”
„Zo gaat het elk jaar: na alle overvloedigheid volgen de goede voornemens”, zegt Planken. Hij houdt zich al vanaf 1998 bezig met alcoholmatigingsprojecten, landelijk, regionaal of plaatselijk. In 2013 kwam IkPas van de grond. „We lazen over het Australische initiatief Ocsober. Al tientallen jaren worden Australiërs aangemoedigd een maand lang geen alcohol te drinken. In het Brabantse Lierop was het de plaatselijke huisarts die met de inwoners afsprak dat ze veertig dagen geen alcohol zouden gebruiken. Dat leek ons een goed idee voor de rooms-katholieke vastentijd. Ik woon zelf in Brabant en daar zie ik dat mensen de vastentijd voor Pasen benutten om hun alcoholconsumptie te verminderen. Daar hebben we een landelijke campagne van gemaakt. Eerst op eigen initiatief, later professioneler met subsidie van het ministerie van Volksgezondheid.”
De seniorenorganisatie KBO-PCOB sloot zich erbij aan met het motto ”Veertig dagen geen druppel”.
Meer energie
Geen druppel, dat is het uitgangspunt, maar de bedenkers van IkPas waken ervoor drank direct in een kwaad daglicht te stellen. „We komen in onze campagnes nooit met negatieve boodschappen, maar zeggen alleen: „Probeer de fles te laten staan.” Alcohol is een gemeen goedje, dus als mensen het een maand niet drinken, gaan ze zich vanzelf beter voelen. Ze vertellen hun ervaringen op ons Instagramaccount. Bijvoorbeeld de jongeman die beschreef hoe hij zijn leven terugkreeg door te stoppen met drankgebruik. Hij had veel meer energie en was nu ook in staat op zaterdagmorgen dingen te ondernemen. Drank levert alleen maar ellende op; mensen die ermee stoppen, ervaren het verschil.”
Op de website van IkPas staat het met grote cijfers: zo’n 63 procent van de deelnemers voelt zich mentaal en lichamelijk fitter doordat ze geen alcohol meer drinken, 64 procent gaat het ”nee” zeggen tegen drank beter af, 55 procent slaapt op den duur beter –de eerste dagen door de ontwenning soms juist niet– en 32 procent raakte (over)gewicht kwijt. Niet meer drinken bespaart nog veel geld ook. Het zijn de uitkomsten van onderzoek dat dr. Rob Bovens van Tranzo, het wetenschappelijk centrum voor zorg en welzijn van de Universiteit Tilburg, al jaren onder deelnemers van de campagne verricht.
Voorbeeld
Het aantal mensen dat zich –gratis– bij IkPas inschrijft, neemt toe. „De laatste vijf jaar merk ik dat meer mensen beseffen hoeveel schade alcohol aanricht”, zegt Planken. „Lange tijd zijn er te veel positieve eigenschappen aan toegeschreven, bijvoorbeeld dat drankgebruik de gezelligheid en de goede sfeer bevordert. Voetbalverenigingen bijvoorbeeld gaan prat op hun sociale functie, maar blijkbaar moet dat met een enorme hoeveelheid drank gepaard gaan. Alcohol is echter kankerverwekkend; het doet veel kwaad in je lichaam. Niet voor niets zegt de Gezondheidsraad: Gebruik geen druppel alcohol, en als je dat niet lukt, beperk het tot één glas per dag.”
Voorlichting daarover richtte zich lange tijd op jongeren. „De laatste jaren spreken we vooral ouderen aan, want als zij niet het goede voorbeeld geven, hoeven ze van jongeren niet te verwachten dat die de fles laten staan. Bij de jaarwisseling hebben we weer gezien hoeveel ellende alcohol veroorzaakt: agressie, ongeremdheid. Niet alleen op straat; ook bij veel huiselijk geweld speelt drank een rol. Gelukkig is dat bespreekbaarder geworden. Mensen zeggen niet zo gauw meer: Het is maar één keer per jaar feest.”
Ondersteuning
De deelnemers van IkPas komen uit alle lagen van de bevolking, zegt Planken. „Het is wel bekend dat gezondheidsprojecten meer vrouwen dan mannen aantrekken. Dat is bij ons ook zo.”
Onder de mensen die zich inschrijven, bevinden zich vrij veel senioren. „IkPas gaat over het doorbreken van gewoonten. Drankgebruik is voor mensen soms een vastgeroeste gewoonte van tientallen jaren. Daar willen ze vanaf. Wij helpen daarbij.”
Niet alle deelnemers schrijven zich in. „Sommige mensen besluiten zelf de fles te laten staan. Uit onderzoek in Engeland blijkt dat slechts 30 procent dat een maand volhoudt. In Nederland onderzocht de bank ING hoe lang mensen bij de uitvoering van hun goede voornemens blijven: gemiddeld twee weken. Daarom is inschrijven bij IkPas raadzaam. Wie er dan moeite mee heeft zijn goede voornemen vol te houden, kan zich bij ons melden en krijgt binnen 24 uur reactie van een coach.”
„Wat als ik wel heb gedronken?” is een van de vragen die op de website van de campagne staan. Met als antwoord: „Jammer, maar het is zoals het is. Het is geen reden om te stoppen met IkPas „omdat je het nu toch al niet gehaald hebt”. Je hebt het geconstateerd en je leert ervan. Kop op, gewoon weer verder gaan.”
Het droogstaan blijft niet beperkt tot de januarimaand en de vastentijd. „Elke maand zetten we een uitdaging op onze website. Een deel van de mensen gaat na een maand weer drinken, maar anderen besluiten er nog een maand aan vast te plakken. Of ze drinken nooit meer. Ze ervaren dat ze er een beter leven van krijgen.”
