De kwestie draait om een ontmoeting van Eurocommissaris Virginijus Sinkevicius (Milieu, Oceanen en Visserij) met de Nederlandse ministers Van der Wal (Natuur en Stikstof), Harbers (Infrastructuur), De Jonge (Wonen) en Jetten (Klimaat). Zij waren op 31 mei in Brussel om te praten over de Europese stikstofnormen. Het verschil tussen wat Van der Wal in november in de Kamer over het gesprek zei en wat in het recent vrijgegeven verslag staat, roept vragen op. De hoofdvraag: is er vanuit Europa nu wel of geen ruimte om soepeler met de stikstofregels om te gaan?

Uit de woorden van Van der Wal in de Kamer bleek dat de delegatie hoopte enige speelruimte te krijgen in het stikstofvraagstuk. Ze sprak over wrangheid in het dossier en noemde als voorbeeld verduurzaming van de industrie. „Dat kunnen we soms niet eens vergunnen omdat er geen stikstofruimte is, terwijl diezelfde verduurzaming heel veel stikstofreductie oplevert. (…) Juist dit punt vonden wij zo belangrijk dat wij ook richting Brussel dachten toch kansrijk te zijn, want Brussel heeft ook grote klimaatambities.”

Van der Wal zei dat het viertal met de vuist op tafel had geslagen, maar bot ving. „Het antwoord is klip-en-klaar. We kunnen met het hele kabinet afreizen, maar de Eurocommissaris is heel helder: eerst leveren.”

In het gespreksverslag, dat door Stichting Agrifacts in Brussel werd opgevraagd, staat dat de afvaardiging aankaartte dat de maatregelen om stikstof te reduceren nog geen resultaat opleveren, waardoor nieuwe uitstoot niet toegestaan kan worden. Dat wreekt zich vooral –zo valt te lezen– bij de woningbouw, daaraan verwante infrastructuur en bij energieverduurzamingsprojecten. De ministers vroegen de Eurocommissaris om hulp bij het bedenken van oplossingen.

Flexibiliteit

Verder is in het beknopte verslag opgenomen dat Sinkevicius het belang van het bij de bron oplossen van het probleem benadrukte. Krimp van de veestapel zou nodig zijn. De Commissie staat klaar om te helpen met technische oplossingen, mits de stikstofuitstoot wordt verminderd. Hij onderstreepte verder de mogelijkheid om de flexibiliteitsmechanismen in de Habitatrichtlijn te gebruiken.

Navraag bij een woordvoerder van de Commissie levert vooralsnog geen duidelijkheid op over wat precies met flexibiliteit en technische oplossingen wordt bedoeld. „De Commissie blijft de Nederlandse autoriteiten met raad en daad bijstaan, maar het is aan hen om te bepalen welke steun zij nodig hebben, ook in de zin van technische oplossingen of de implementatie van de Habitatrichtlijn.”

Daarmee blijven veel vragen vooralsnog onbeantwoord. Voor CDA-Kamerlid Boswijk is echter helder dat „of we het nu leuk vinden of niet, Brussel wil dat we eerst aan de slag gaan”. Volgens hem stelde Europees landbouwcommissaris Wojciechowski eerder tegenover Kamerleden dat de EU Nederland heel graag wil helpen als Nederland niet meer de hoogste veedichtheid heeft, de laagste waterkwaliteit en de hoogste stikstofuitstoot heeft.

Een woordvoerder van het ministerie van Landbouw laat weten pas op persvragen in te gaan nadat de Kamervragen van BBB-leider Van de Plas zijn beantwoord. Zij wil onder meer weten van welke flexibiliteit Nederland gebruik kan maken, en waarom dit niet gebeurt. Volgens haar lijkt Van der Wal de Kamer onjuist geïnformeerd te hebben. Ook JA21 in het Europees Parlement heeft vragen gesteld.

Op één punt is wel helderheid: voormalig landbouwminister Staghouwer was er 31 mei niet bij. In de Kamer zei Van der Wal het tegenovergestelde, maar deze week twitterde ze dat ze zijn naam „abusievelijk” noemde.