Caraïben: slavernij-excuses waren eenzijdig, betrek anderen ook
Landen in het Caraïbisch gebied zijn niet te spreken over de manier waarop de Nederlandse excuses voor het slavernijverleden tot stand zijn gekomen. De toespraak van premier Mark Rutte „is onvolkomen, omdat de premier niet de georganiseerde inbreng en steun van de Caraïben heeft gezocht. De eenzijdigheid van de excuses en erkenning moet nu worden vervangen door een aanpak waarbij meer partijen betrokken zijn”, verklaart Hilary Beckles. De man uit Barbados is voorzitter van een commissie die voor de organisatie van Caraïbische landen (Caricom) schadevergoeding voor slavernij wil regelen.
Rutte bood afgelopen maandag excuses aan. Zeven ministers en staatssecretarissen gingen namens het kabinet naar Suriname, Aruba, Bonaire, Curaçao, Sint-Maarten, Sint-Eustatius en Saba om die boodschap ook over te brengen. Enkele groepen wilden dat Nederland de excuses zou aanbieden op 1 juli volgend jaar. Dan is het 160 jaar geleden dat de slavernij werd afgeschaft en 150 jaar geleden dat de laatste slaven vrij werden. Via de rechter probeerden ze tevergeefs de toespraak te voorkomen. Ook de premiers van Aruba en Sint-Maarten klaagden over de manier waarop het kabinet de excuses had aangepakt.
Volgens Beckles moeten de excuses „worden gezien als een intern gesprek binnen de Nederlandse staat. De premier heeft de overlevenden van de misdaden niet aan tafel gebracht. De gemeenschappen van slachtoffers in de Caraïben en Afrika zijn niet betrokken bij deze verklaring.” Hij zegt dat Nederland „nog steeds een mogendheid is die Caraïbische mensen arm houdt in koloniale ketenen”.
Beckles zegt wel dat Rutte moet worden geprezen „voor zijn verlichte ontwikkeling”. Door de excuses is Nederland nu in een goede positie „om wereldwijd leiding te geven aan deze lange en aanhoudende roep om gerechtigheid. Zijn verklaring brengt ons dichter bij afsluiting van dit verlammende, criminele hoofdstuk in de menselijke geschiedenis”, vindt hij.
De Barbadiaan herhaalt ook Ruttes boodschap dat de excuses een komma zijn, en geen punt. „Deze metafoor biedt hoop voor de toekomst. De schadevergoedingscommissie wil de premier de gelegenheid bieden om de Nederlandse zin af te maken.” De volgende stap daarin moet volgens Beckles zijn dat Nederland „in dialoog gaat met landen en gemeenschappen die lijden en verwachten om te worden behandeld met de waardigheid dat ze deelnemen aan de dialoog”.
Het kabinet stelt een fonds van 200 miljoen euro beschikbaar. Het geld moet helpen om „de schadelijke doorwerking van het verleden in het heden” tegen te gaan en om mensen bewuster te maken van wat er vroeger is gebeurd. Ook maakt het kabinet geld vrij voor een comité voor „een grootse, waardige herdenking van het slavernijverleden”. Nederland wil echter geen schadevergoeding betalen aan de nakomelingen van slachtoffers van de slavernij.
Caricom heeft vijftien leden, waaronder Suriname, Jamaica, Haïti, Trinidad en Tobago, de Bahama’s en Barbados. Aruba, Curaçao en Sint-Maarten zijn waarnemers. De meeste landen in de regio waren vroeger koloniën van Nederland, Frankrijk en Groot-Brittannië.