Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport lanceerde maandag de campagne ”Nee tegen vapen”. Uit onderzoek blijkt dat een kwart van de twaalf- tot zestienjarigen al eens heeft gevapet. Dit geldt voor 7 procent van de kinderen van twaalf jaar oud. Ouders kunnen er dus niet zonder meer van uitgaan dat hun kind niet vapet. Dr. Heike Garritsen van het Trimbos-instituut doet onderzoek naar de preventie van vapen. „Ouders kunnen kinderen leren om nee te zeggen tegen vrienden die vapes aanbieden.”

Waarom deze campagne?

„Daar zijn twee redenen voor: we willen meer kennis over de schadelijkheid van vapen verspreiden. In vapes zitten veel giftige stoffen. Ook willen we ouders helpen om met hun kind in gesprek te gaan over vapen. Ouders vragen zich dan af hoe ze dat gesprek het beste kunnen aanpakken. Het is belangrijk te praten zonder veroordelend over te komen.”

Wat moeten kinderen en ouders over vapen weten?

„Dat vapen enorm verslavend is. In vapes zit vaak veel meer nicotine dan in tabakssigaretten. Sommige jongeren zijn binnen twee of drie dagen verslaafd. Veel jongeren en ouders hebben dat niet door vanwege het onschuldige imago. Het ruikt en smaakt lekker. Maar het is een misvatting dat vapes niet zo slecht zijn.”

Critici zeggen dat de overheid vapes niet moet verbieden, omdat het een alternatief is voor sigaretten roken. Hoe denkt u daarover?

„De ironie is dat jongeren die vapen nu ook tabakssigaretten roken. Dus dan klopt dat alternatief niet. Ooit kwamen vapes volgens de tabaksindustrie op de markt om volwassenen te helpen stoppen met roken. Echter, de tabaksindustrie richt zich specifiek op jongeren. Volwassenen hoeven namelijk geen vape die naar pina colada (een zoet tropisch drankje) smaakt en geluidjes maakt.”

Hoe ondervangt de overheid het probleem van kinderen die vapen, juist terwijl die groep gevoelig is voor verslaving?

„De prijs moet omhoog zodat het voor jongeren onaantrekkelijk wordt om vapes te kopen. Ook moeten vapes alleen in speciaalzaken worden verkocht. Daarnaast moet er betere handhaving zijn op de onlinehandel in vapes, want de elektronische sigaretten zijn nog volop te krijgen via Snapchat en TikTok. En stophulp bij een vapeverslaving voor jongeren is van belang. Tieners denken namelijk al snel: het lukt me zelf wel om te stoppen. Terwijl een derde van de vapende jongeren tussen de twaalf en zestien jaar oud dat dagelijks doet.”

Wat kunnen ouders doen om vapen te voorkomen?

„Ouders kunnen het gesprek aangaan. Niet alleen als je kind al vapet, maar ook eerder. Het is belangrijk dat ouders vragen stellen aan hun kind. Als je als ouder boos wordt, kan dit averechts werken doordat jongeren dan bijvoorbeeld juist stiekem gaan vapen.

Natuurlijk kunnen ouders aangeven: ik vind het niet goed dat je vapet. Als kinderen puberen, denken ouders vaak dat ze geen invloed meer hebben, maar dat is niet zo. Ook dan vinden kinderen het belangrijk dat ouders hun gedrag goedkeuren.

En verder speelt groepsdruk onder jongeren een grote rol. Vrienden bieden een vape aan of de hele klas vapet. Dan vinden jongeren het lastig om nee te zeggen, want ze willen ergens bij horen. Ouders kunnen met hun kind oefenen in hoe je nee zegt als iemand je iets aanbiedt. Jongeren geven ook aan dat ze samen vapen gezellig vinden. Dan kunnen ouders voorstellen om met vrienden iets te doen wat niet schadelijk is voor je gezondheid, zoals een spel spelen.”