Stalin
Sukarno
Churchill
|
Stalin |
Sukarno |
Churchill |
| Hoe kan men de jaren veertig met
een paar woorden typeren? Oorlog en
wederopbouw? Of is oorlog en Koude
Oorlog een betere formulering? Oorlogsjaren zijn het zeker. En ook Nederland blijft daarbij voor het oorlogsgeweld niet gespaard. De Tweede
Wereldoorlog vormt onmiskenbaar
een belangrijke cesuur in de twintigste
eeuw. Na de oorlog wordt het nooit
meer als ervoor.
Voor Nederland begint die oorlog
pas in mei 1940. Een paar maanden
later lijkt de strijd al beslist te zijn.
Frankrijk, Duitslands voornaamste te
genstander in de Eerste Wereldoorlog,
is op de knieën gebracht. Met de Sovjet-Unie heeft Hitler een niet-aanvalsverdrag gesloten. Alleen Groot-Brittannië blijft als tegenstander over. Ondanks de zware bombardementen van de Duitse Luftwaffe op Londen en andere steden, weet premier Winston Churchill het moreel van de Britten op peil te houden. Voorlopig is Hitler echter aan de winnende hand. Zelfs de inval in Rusland (juni 1941) is aanvankelijk een groot succes. Ook de Japanners zijn zeer succesvol. Pas in de loop van 1942 keren de kansen. Het duurt dan nog drie jaar voor Duitsland en Japan het hoofd in de schoot leggen. Japan capituleert pas nadat het kennisgemaakt heeft met de vernietigende kracht van het atoomwapen. Vlak voor de capitulatie wijken koningin Wilhelmina en het kabinet uit naar Engeland. Zomer 1940 zien velen in ons land de overwinning van Hitler en zijn nieuwe orde als iets onvermijdelijks waar men zich bij neer moet leggen. Colijn is niet de enige die er zo over denkt. Ook premier De Geer ziet het niet meer zitten en keert vanuit Londen naar het bezette Nederland te rug. Naarmate de Duitse bezetters zich bruter opstellen (zoals bij de Jodenvervolging) neemt het verzet van de bevolking toe. Velen duiken onder. Gevangenissen en distributiekantoren worden overvallen. De prijs die daarvoor betaald moet worden is niet gering. Zo wordt in 1944 een groot deel van de mannen uit Putten weggevoerd om nooit meer terug te keren. Na de bevrijding vindt in het verwoeste Nederland ook een politieke heroriëntatie plaats. Socialisten, vrijzinnig-democraten en progressieve christenen (vooral hervormden) verenigen zich in 1946 in de Partij van de Arbeid. Bij de verkiezingen van dat jaar blijkt deze ”Doorbraak” geen succes te zijn. De tijd van de christelijke coalitie is echter voorbij. De PvdA geeft in de regering de toon aan. Daarmee wordt zij echter ook verantwoordelijk voor het Indiëbeleid. Ondanks de inzet van grote aantallen militairen moet Nederland in 1949 de soevereiniteit over Nederlands-Indië aan Sukarno overdragen. De Sovjet-Unie weet haar forse aandeel in de strijd tegen Hitler na 1945 royaal te verzilveren. In Oost-Europa, dat voortaan tot de invloedssfeer van Moskou wordt gerekend, brengen de Russen communistische regimes aan de macht. In West- en Zuid-Europa behalen de communistische partijen bij de stembus indrukwekkende resultaten. Na de communistische machtsgreep in Praag in 1948 komt het jaar daarop de NAVO tot stand. Amerika verbindt zijn lot met dat van de West-Europese democratieën. Dwars door Europa wordt een IJzeren Gordijn opgericht. |
|
|
