„De verdediging van de nationale landbouwproductie heeft de hoogste prioriteit”, zei Francesco Lollobrigida meteen na zijn aantreden als minister van Landbouw en Voedingssouvereiniteit, zoals zijn portefeuille door de nieuwe rechtse Italiaanse regering is herdoopt. Als partijgenoot, naaste medewerker en zwager van premier Giorgia Meloni heeft Lollobrigida een belangrijke stem in het kapittel, zodat van de nieuwe Italiaanse regering een ferm nationalistisch landbouwbeleid te verwachten valt.

Een van de eerste thema’s daarbij is de Nutri-Score, een in Frankrijk ontwikkeld voedselkeuzelogo, dat volgens plan voor de hele EU verplicht zou moeten worden. Italië is het daar volstrekt niet mee eens en om die reden valt er de komende maanden, wanneer de Nutri-Score binnen de Europese Commissie aan de orde komt, een Italiaans-Franse krachtmeting te verwachten.

De EU heeft in 2020 besloten tot de invoering van een voor alle lidstaten gelijke etikettering van voedingswaren, die de consument in één oogopslag duidelijke informatie moet geven over de kwaliteit van een product. Tot vorig jaar leek de keuze daarbij te vallen op de Nutri-Score, een sjabloon van vijf kleurschakeringen, van donkergroen (A: meest gezond) naar donkerrood (E: minst gezond). De kleur wordt vastgesteld op basis van de ingrediënten, zoals vet, zout, vitaminen en vezels, die het product bevat.

Aanval

Dit systeem wordt in Frankrijk al toegepast, maar stuit in Italië op heftig verzet. Standsorganisaties en fabrikanten betogen dat de Nutri-Score niets anders is als een aanval op de Italiaanse landbouwsector. Daardoor zou 80 procent van de Italiaanse export van voedingsmiddelen –die goed is voor 25 miljard euro per jaar– als minder gezond gedefinieerd worden.

Een groot deel daarvan bestaat immers uit producten als ham, kaas en olijfolie, die relatief veel vet en zout bevatten en er daarom op de Nutri-Score niet goed afkomen. Ten onrechte, betogen de Italianen, omdat in dit systeem uitsluitend naar hoeveelheden wordt gekeken –100 gram of 100 milliliter– en niet naar porties. Zo scoort Parmezaanse kaas, rijk aan eiwit en mineralen, op de Nutri-Score geel (C). Als je een ons Parmezaan consumeert, krijg je inderdaad een fikse dosis vet en zout binnen, maar niet als je 10 of 20 gram over de pasta strooit, luidt het Italiaanse verweer.

Bovendien exporteert Italië veel streekproducten met een traditioneel vastgelegde specifieke bereidingswijze: je kunt daarom geen Gorgonzola (blauwschimmelkaas) light of een minder zoute San Daniele ham aanbieden. En olijfolie is weliswaar 100 procent vet, maar daarom nog niet ongezond. Nutri-Score heeft het voordeel van de eenvoud, maar is weinig genuanceerd en daarom volgens Italië „bedrieglijk en misleidend.”

Daarom heeft de Italiaanse mededingingsautoriteit (Franse) supermarktketens als Carrefour en Dukan verboden om in hun Italiaanse filialen de Nutri-Score te gebruiken zonder een disclaimer waarin wordt uitgelegd dat het ‘stoplichtsysteem’ niet universeel wetenschappelijk erkend is.

Rekenwerk

Als alternatief heeft Italië twee jaar geleden de Nutriform Battery gepresenteerd. Daarin wordt op het etiket onder meer aangegeven hoeveel energie, vet, zout, en koolhydraten een modale portie bevat en welk deel van de dagelijkse behoefte daardoor wordt gedekt. De consument kan zo zelf bepalen wat goed voor hem is, maar moet daarvoor wel enig rekenwerk verrichten.

In het Europese debat kiezen Duitsland, Spanje en België voor het Franse systeem, terwijl Italië zich gesteund weet door Griekenland, Tsjechië en Hongarije. Andere landen nemen tussenposities in. Zo is Nederland voorstander van de Nutri-Score, mits deze in overeenstemming wordt gebracht met de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. Er staat Brussel dus nog een heftige discussie te wachten, waarvoor minister Lollobrigida de strijdbijl al heeft opgegraven.