Minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) spreekt van een „tegenvaller”. Volgens haar is de hoogste bestuursrechter „klip en klaar”. De uitspraak betekent dat „je werkelijk minder stikstof moet uitstoten en werkelijk de natuur moet verbeteren”, aldus Van der Wal. Dat betekent dat de stikstofuitstoot sneller omlaag moet.

Ze wil niet zeggen met welke oplossingen het kabinet deze maand gaat komen. „Alles ligt op tafel.” Dat betekent ook dat niet wordt uitgesloten dat er meer piekbelasters (bedrijven die de meeste stikstof uitstoten in de buurt van natuurgebieden) worden aangepakt. „We zullen echt die minst leuke weg met elkaar moeten ingaan.”

De uitspraak van de Raad van Staten betekent volgens minister De Jonge niet dat er niet meer gebouwd kan worden. „Het land gaat niet op slot.” Maar het betekent wel vertraging omdat er meer onderzoek moet worden gedaan en dat is voor de bouw een tegenvaller, zegt hij. Hoe groot die vertraging gaat worden, is niet in zijn algemeenheid te zeggen.

Ook zal de impact van de uitspraak niet overal hetzelfde zijn, aldus de woonminister. „Het betekent ook dat bouwen in een deel van Nederland heel erg veel ingewikkelder gaat worden, namelijk dat deel dat dichter bij natuurgebieden ligt of dat deel waar minder mogelijkheden zijn voor stikstofcompensatie”.

De Jonge houdt vast aan de ambitie om tot en met 2030 meer dan 900.000 woningen te bouwen. De uitspraak van woensdag is een „fikse tegenvaller”, maar er was volgens hem al meer „tegenwind” zoals de hogere rente. Het zal nu wel meer tijd gaan kosten om jaarlijks 100.000 woningen te bouwen. „Dit onderstreept de noodzaak en urgentie van de aanpak van de stikstofcrisis.”

Volgens de hoogste bestuursrechter was er geen andere mogelijkheid dan een streep zetten door de bouwvrijstelling omdat het niet voldoet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. „De tijd van randjes opzoeken is echt voorbij”, concludeert Van der Wal. Het kabinet moet met een oplossingen komen die „robuust en juridisch houdbaar zijn”.