In het boek rekent Van Manen, voormalig docent bij het ROC, af met het gepersonaliseerde onderwijs dat werd ingevoerd. „Het was chaotisch. De studenten googelden wat bij elkaar”, zei ze vorig jaar tegen de Volkskrant.

Volgens de Hoge Raad is er een causaal verband tussen de publicatie van het boek en het ontslag en is daarmee sprake van een inmenging in het recht op de vrijheid van meningsuiting van de docent. Of die inmenging gerechtvaardigd is, moet de rechter bij de nieuwe behandeling van het ontslag onderzoeken en beoordelen.

„Deze uitspraak is van belang voor het hele onderwijsveld. Docenten moeten hun mening over het onderwijs kunnen geven zonder dat ze de kans lopen om ontslagen te worden”, zei Van Manen vrijdag desgevraagd.

De docent, die ook orthopedagoog en onderwijskundige is, schrijft in 2019 een boek over het gepersonaliseerde onderwijs dat werd ingevoerd op ROC Nijmegen, de mbo-school waar ze op dat moment werkt. Kort na het verschijnen van het boek wordt ze de laan uitgestuurd.

Zakken chips

In het boek ”Wanneer krijgen we weer les?” schrijft ze over haar dagelijkse ervaringen met in haar ogen ineffectieve onderwijsvernieuwingen, zoals gepersonaliseerd onderwijs. Dat nieuwe onderwijsconcept wordt in 2017 bij de opleiding pedagogisch werk van ROC Nijmegen geïntroduceerd. Bij dit type onderwijs krijgen leerlingen meer zeggenschap over hoe ze hun studie inrichten; ze worden zelf eigenaar van hun leerproces.

De praktijk blijkt weerbarstig, volgens Van Manen, die dan al zo’n tien jaar bij de school werkt. Studenten, die vrijwel geen klassikaal onderwijs meer krijgen, worden volgens haar veel te veel losgelaten. „Studenten moesten zelfstandig aan hun eigen doelen werken”, zei Van Manen vorig jaar in een interview met de Volkskrant. „Sommigen deden dat, maar er gebeurden ook een heleboel andere dingen. De zakken chips lagen op tafel, studenten zaten te appen, films te kijken.” Veel studenten liepen volgens haar ernstige vertraging op of stopten voortijdig.

Voorafgaand aan de publicatie van het boek uit ze haar zorgen binnen de school bij leidinggevenden en andere docenten. Van Manen vraagt de directie en het bestuur vooraf toestemming voor het schrijven van het boek. Daarbij geeft ze aan kritische noten over de onderwijsvernieuwing niet te schuwen. De schoolleiding geeft groen licht, maar stelt wel voorwaarden. De naam van het ROC mag bijvoorbeeld niet genoemd worden. Van Manen conformeert zich daaraan. Namen van collega’s en studenten zijn bovendien gefingeerd.

Vuile was

Toch moet ze op 2 december 2019, niet lang na het verschijnen van het boek, haar werkzaamheden als docent neerleggen. Ze wordt voor maanden geschorst en later ontslagen. ROC Nijmegen vindt dat Van Manen de vuile was buiten heeft gehangen. In een reactie stelt de school: „Van een docent verwachten wij dat hij of zij allereerst de professionele dialoog aangaat binnen het team.”

Van Manen vecht haar ontslag aan. Zowel de kantonrechter als het gerechtshof in hoger beroep stelt de schoolleiding in het gelijk en verwijt Van Manen een gebrek aan discretie en loyaliteit. Wel oordeelt het hof dat de onderwijsinstelling de docent na het verschijnen van het boek te snel geschorst heeft. De instelling moet Van Manen daarom 40.000 euro betalen.

ROC Nijmegen heeft steeds ontkend dat het boek aanleiding is geweest om Van Manen te ontslaan. Van inperken van de vrijheid van meningsuiting is volgens de schoolleiding geen sprake. „Het ging om de wijze waarop Paula vertrouwelijke informatie en kritiek naar buiten heeft gebracht. Als een belangrijk deel van deze docenten zich in de rug aangevallen voelt en zich onveilig voelt, moet je als werkgever actie ondernemen.” Van Manen reageert desgevraagd dat een handjevol collega’s problemen had met het boek. „Een veel groter deel had juist de moed om een steunbetuiging op te stellen.”

De Hoge Raad heeft de uitspraak van het gerechtshof vrijdag vernietigd en de zaak doorverwezen naar een ander gerechtshof, dat alsnog zal moeten beoordelen of de inmenging in de vrijheid van meningsuiting in deze zaak gerechtvaardigd is.