Het overkwam Peter Spek (58) uit het Zuid-Hollandse Puttershoek. Om de energiekosten te drukken, hebben hij, zijn vrouw Hilda en drie nog thuiswonende kinderen het stroom- en gasverbruik flink geminderd. Zo gaan ze bewuster met energie om door korter te douchen en de verwarming lager te zetten. Ook heeft Spek in zijn woning dubbelglas laten plaatsen. Binnenkort laat hij de spouwmuren isoleren.

In de app van zijn energieleverancier Eneco houdt Spek het maandelijkse energieverbruik van zijn gezin bij. In februari toont Eneco in de app een bedrag van 1100 euro dat het gezin –naast de twaalf maandelijkse voorschotten– moet bijbetalen. Omdat Spek een variabel contract heeft, staan de tarieven die Eneco hanteert niet vast. Het bedrijf kan de hoge inkoopprijzen voor energie dus doorberekenen.

Tegen de zomer heef het gezin, dankzij de getroffen maatregelen, het bij te betalen bedrag met honderden euro’s omlaag weten te brengen. „We dachten: Als we zo doorgaan, komen we straks op nul uit”, blikt Spek terug.

Rekenmethode

Dat pakt anders uit. In augustus verhoogt Eneco de tarieven opnieuw, waardoor het gezin –volgens de app– plots 3000 euro moet bijbetalen. Begin deze maand krijgt Spek van het bedrijf te horen dat zijn maandbedrag daarom wordt verhoogd van 350 naar 963 euro. Spek: „En dat terwijl ons energieverbruik drastisch is verminderd.”

Spek neemt contact op met Eneco. Wat blijkt? De energieleverancier berekent het nieuwe maandbedrag op basis van het verbruik van een jaar eerder, maar koppelt hier wél de huidige –fors gestegen– tarieven aan. Spek: „Recente bezuinigingen hebben dus geen invloed op de rekenmethode. Isoleren, zuinig aan doen, een gewijzigde gezinssituatie: Eneco houdt er geen rekening mee.”

Het bedrijf wijst Spek wel op de mogelijkheid om het maandbedrag met het maximale percentage van 20 procent te verlagen. „Dan betaal ik nog steeds een veel te hoog bedrag voor ons huidige verbruik. Zo is mijn gasverbruik van 30 kuub in augustus 2021 gegaan naar 10 kuub in augustus 2022.”

Zoete koek

Sindsdien is er enkele malen contact geweest tussen Eneco en Spek. Eerst stelt het bedrijf een nieuw maandbedrag van 560 euro voor, later van 450 euro. Spek: „Mijn punt is alleen: ze kunnen geen duidelijke berekening overleggen om aan te tonen waarop de bedragen zijn gebaseerd. Zo wekt het bedrijf de indruk van willekeur. Het schrijft naar eigen inzicht bedragen af van je rekening, zonder goede onderbouwing. Veel klanten slikken dit voor zoete koek. Ze denken: Het zal wel kloppen.”

Op de jaarlijkse eindafrekening worden de voorschotten verrekend met het daadwerkelijke verbruik. Het gezin zal het te veel betaalde bedrag dus wel terugkrijgen, maar moet daar nog lang op wachten. „Wij redden het wel tot die tijd, maar voor veel huishoudens geldt dat mogelijk niet”, aldus Spek. „Maar goed, maandelijks honderden euro’s te veel laten incasseren, is natuurlijk geen pretje.”

Het liefst zou Spek zien dat de klant de vrijheid krijgt om zelf zijn maandbedrag te bepalen. „Ook al zou ik dat nu te laag inschatten, dan maak ik het te weinig betaalde bedrag bij de eindafrekening alsnog naar Eneco over. Het gaat er mij om dat ik de regie over mijn geld terug zou willen hebben; nu betaal ik onnodig te veel.”

Maatwerk

Bij het berekenen van het maandelijkse voorschot gaat Eneco inderdaad uit van het verbruik van een jaar eerder, zegt persvoorlichter Rianne de Voogt. „Dat is normaal gesproken een goede indicator voor het toekomstige verbruik. Hierop baseren we het maandbedrag.” De huidige ongewoon hoge elektriciteitsprijzen leggen echter het meeste gewicht in de schaal. „De tarieven liggen nu gemiddeld drie tot vier keer hoger dan een jaar geleden”, aldus De Voogt. „Dat betekent dat de familie Spek, ondanks het verminderde verbruik, net als veel andere Nederlanders meer kwijt is aan energiekosten dan een jaar geleden.”

Bij het bepalen van nieuwe maandbedragen is er beslist geen sprake van willekeur, stelt De Voogt. „Omdat de familie Spek ons inlichtte over verder te nemen isolerende maatregelen, konden wij een nieuw bedrag bepalen, maar wel met de waarschuwing dat hierop een naheffing kan volgen.”

Zorgplicht

Om een hoge naheffing te voorkomen, kan de klant het maandbedrag zelf met maximaal 20 procent verlagen, aldus de zegsvrouw. Wil een klant verder verlagen, dan wil Eneco diegene persoonlijk informeren over de risico’s. De Voogt: „Dat zien we als onze zorgplicht. Na het nemen van een isolerende maatregel kan de klant altijd contact met ons opnemen. Dan kijken we gezamenlijk naar een realistisch maandbedrag passend bij de nieuwe situatie.”

De situatie van de familie Spek kan de suggestie wekken dat Eneco de maandbedragen bewust hoog houdt, maar het tegendeel is waar, verzekert De Voogt. „We zien momenteel dat 25 procent van onze klanten voor een te laag maandbedrag kiest en daardoor te maken kan krijgen met een naheffing van tussen de 500 en 1000 euro. Ons hoofddoel bij het vaststellen van het maandbedrag is dat klanten bij de jaarnota juist minimaal hoeven bij te leggen of geld terugkrijgen.”