Het is voor het eerst dat de Commissie grijpt naar een nieuw rechtsstaatsmechanisme, dat is gekoppeld aan de EU-begroting. De EU-lidstaten moeten het Commissievoorstel goedkeuren. De zogeheten conditionaliteitsverordening kwam er op nadrukkelijk aandringen van premier Mark Rutte en werd op 1 januari 2021 van kracht. Doel van de wetgeving is de EU-begroting te beschermen tegen geknoei met Europees geld door schendingen van de rechtsstaat in een EU-land.

Hahn stelt voor Hongarije drie maanden de tijd te geven om te voldoen aan zeventien wettelijke maatregelen die de Commissie aan Boedapest stelt om nog kans te maken op de miljarden. Het gaat onder meer om het opzetten van een anticorruptie-eenheid en een onafhankelijk integriteitsorgaan, en het invoeren van strengere wetgeving voor corruptie en fraude. Ook moet er regelgeving komen over het openbaar maken van de Hongaarse bedrijven, organisaties en personen die de EU-subsidies ontvangen.

De Commissie heeft er vertrouwen in dat de Hongaarse regering over de brug komt, aldus Hahn. Het dagelijks bestuur van de EU heeft de afgelopen maanden meer bereidheid bij de Hongaren gezien, al blijft het vooralsnog bij beloftes over voorgenomen maatregelen. „Ze moeten nu leveren”, benadrukt de Oostenrijker. Hongarije heeft de Commissie toegezegd haar uiterlijk 19 november op de hoogte te zullen stellen van de uitvoering van de belangrijkste maatregelen.

Tibor Navracsics, de Hongaarse minister die verantwoordelijk is voor onderhandelingen met de EU, zei in een reactie dat zijn land aan alle zeventien vereiste maatregelen zal voldoen, zodat Hongarije niet gekort hoeft te worden. De Hongaarse regering zal vrijdag wetsvoorstellen naar het parlement sturen voor de oprichting van een onafhankelijke autoriteit die toezicht houdt op de besteding van EU-fondsen. Deze nieuwe toezichthouder zou half november aan het werk kunnen gaan.

Hongarije heeft al toegezegd met andere maatregelen tegen corruptie te komen, zoals strengere regels tegen belangenverstrengeling en meer bevoegdheden voor rechters om corruptie aan te pakken.

Vorige week verklaarde het Europees Parlement dat Hongarije niet meer kan worden beschouwd als een volwaardige democratie. Europarlementariër Jeroen Lenaers (CDA): „Jarenlang heeft de regering van Orbán democratische instellingen en de rechtsstaat consequent ontmanteld, waardoor Europees belastinggeld werd blootgesteld aan corruptie. Ik ben er nog niet van overtuigd dat Orbán van plan is nu een U-bocht te maken.” Het parlement wil dat het land ook geen geld uit het coronaherstelfonds krijgt. Over het door Hongarije ingediende herstelplan heeft de Commissie nog geen besluit genomen.