En wat te denken van ons parlementaire stelsel? Waardoor in Den Haag en niet op boerenerven of fabriekshallen zaken worden beslecht en tot maatregelen wordt besloten. Ik ben blij met al die wettelijk verankerde instituten – Tweede en Eerste Kamer, Raad van State, Hoge Raad en andere raden en hoven. Ze zijn de garantie dat het leven als burger in Nederland goed en veilig is.

Maar: ze zijn wel kwetsbaar, want ongemerkt kunnen ze zomaar worden uitgehold, of zelfs rigoureus ingeruild voor heel wat anders. Dat ontdekte ik in tal van landen ver hier vandaan. Ook daar bestaan zulke fraaie instituten, vaak ondergebracht in de meest prachtige gebouwen. Maar als het gaat om beleid, om keuzes en om wetten blijken ze vaak allesbehalve doorslaggevend. En wordt niet vanaf het rode pluche, maar op straat de koers bepaald. Niet debat, maar openlijk geweld bepaalt er de richting. Of dat verloopt via omkoping, afpersing of intimidatie. Buiten het zicht van camera’s en niet gehoord door microfoons sluiten parlementariërs er hun deals met lieden uit het zakenleven of uit de onderwereld. Waardoor de eersten geld opstrijken om er hun verkiezingscampagnes van te betalen, de laatsten weten zich verzekerd van voor hen gunstige wetgeving. Dat een beschaafd land als Japan bijkans in beton is gegoten (letterlijk) komt niet omdat burgers daar via verkiezingen voor kozen, maar omdat de bouwwereld grote invloed heeft op bestuurders en politici.

Het zijn niet enkel oppositie voerende politici die zo –dus buiten het kamergebouw om– politiek bedrijven. Ook menig regime houdt er een parlementair stelsel op na dat naar eigen believen wordt ingezet, genegeerd of zelfs de mond gesnoerd. Een recent voorbeeld is de junta in Myanmar, die ruim twee jaar terug eerlijke verkiezingen bij het oud vuil zette omdat de uitslag niet beviel. Terwijl de stembussen werden verzameld om bij het schroot te worden gezet, rolden de tanks door de straten van Yangon en Mandalay.

Wat ik de afgelopen jaren in het buitenland aan buitenparlementair geweld en intimidatie zag, heeft mij gevoelig gemaakt voor soortgelijke verschijnselen in eigen land. Toen boze boeren eerder dit jaar in Den Haag protesteerden, deden hun oprukkende tractors mij huiveren omdat er dezelfde intimiderende sprake vanuit ging als vanuit de tanks in Myanmar of welk autoritair land dan ook. Welke sprake? Deze: niet wat er vanaf het Haagse pluche werd of wordt besloten telt, maar wat hier ronkend voorbij rolt. Iets dergelijks gebeurde tijdens door boze boeren georganiseerde protestdemonstraties waar zittende(!) parlementariërs zich luidkeels keerden tegen wat eerder in Den Haag was besloten. Dan ben je niet meer inhoudelijk met zaken bezig, maar doe je willens en wetens mee aan ondermijning van wat Nederland een beschaafd land maakt. Waar besluitvorming en wetgeving niet via intimiderend machtsvertoon tot stand komt, maar langs de weg van debat en parlementaire besluitvorming.