De Alles Oké? Supportlijn bestaat sinds april 2021 en biedt een luisterend oor aan jongeren tussen de 18 en 25 jaar. Zo’n tachtig vrijwilligers chatten of bellen dagelijks met jongvolwassenen die willen praten over hun problemen. Het lastig aan kunnen geven van grenzen kwam tijdens de gesprekken zo vaak aan bod, dat de organisatie besloot een campagne te starten. Die ging afgelopen maandag, in de week dat veel scholen met hun introductie beginnen, van start. Onder meer via sociale media en radiospotjes probeert de supportlijn naamsbekendheid op te bouwen en aandacht te geven aan het onderwerp.

Mariëlla Melissen hoort dilemma’s van jongeren regelmatig voorbijkomen. In haar werk als projectleider bij de Alles Oké? Supportlijn begeleidt ze vrijwilligers, maar als het druk is met bellers, springt ze zelf ook bij. „Veel stress die jongeren ervaren, wordt veroorzaakt doordat ze ja hebben gezegd tegen iets wat ze eigenlijk niet willen. Jongeren hebben de neiging te voldoen aan verwachtingen en hebben sterk de behoefte om leuk gevonden te worden. Daarom doen ze dingen die over hun eigen grenzen gaan”, vertelt Melissen.

En dat speelt volgens de projectleider in de hele maatschappij. „Bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt. Bazen vragen aan studenten of ze geen extra diensten kunnen draaien, vanwege de personeelstekorten. Jongeren durven geen nee te zeggen en komen vervolgens in de knel met hun studie.”

Of recent nog belde er een jongen naar de supportlijn wiens ouders hoogopgeleid zijn. „Zijn ouders verwachten van hem dat hij net als zij een universitaire opleiding zou volgen. Eigenlijk wilde hijzelf liever een praktisch beroep, maar omdat hij het moeilijk vond zijn wensen aan te geven, besloot hij toch naar de universiteit te gaan. Hij belde ons omdat hij worstelde met de verwachtingen van zijn ouders en niet voor zichzelf durfde te kiezen.”

Knaldrang

Maar ook op het gebied van verdovende middelen en seksualiteit gaat er een hoop mis. Melissen: „Dan nemen jongeren door groepsdruk meer alcohol dan ze eigenlijk willen. Of ze beginnen onder druk van vrienden aan xtc of wiet.” Ook het te ver gaan op seksueel vlak komt ze regelmatig tegen. „Dan spreken jongens af dat ze die avond allemaal een meisje moeten zoenen. Terwijl een deel van de groep daar eigenlijk niet achterstaat, doen ze het allemaal toch.”

Meiden kunnen andersom seksuele handelingen toestaan, waar ze achteraf spijt van hebben. „Ze hebben hun grens helder, maar durven die niet te communiceren naar de ander. Of hun grens is vervaagd, doordat ze door de inname van verdovende middelen minder geremd zijn. Achteraf bekruipt hun een onprettig gevoel. Die meiden voelen dat hun grens is overschreden, maar leggen de schuld daarvan bij zichzelf. Want als het te ver ging, zo denken ze, hadden ze daar toch zelf een stokje voor moeten steken?”, vertelt Melissen.

Volgens de projectleider is dat de wereld op zijn kop. „Als een meisje geen nee zegt, is dat nog geen reden om alles maar te doen. Vrouwen die dit meemaken zijn slachtoffer, geen dader.”

Melissen verklaart de toename van het aantal jongeren dat kampt met grensoverschrijding deels door de coronapandemie. „In een levensfase waarin tieners de wereld ontdekken, zat diezelfde wereld hermetisch op slot. Nu alles weer open is, hebben jongeren het idee dat ze alles binnen no time in moeten halen.” Dit fenomeen wordt ook wel knaldrang genoemd: de onbedwingbare neiging van de jeugd om hard te feesten.

Christelijke jongeren

Vrijwilligers die de jonge bellers te woord staan, bieden met name een luisterend oor. Melissen: „Sommige jongeren hebben niemand waarmee ze over hun problemen praten. Maar ook al hebben ze wel goed contact met hun ouders, dan nog kan het fijn zijn om met een buitenstaander te praten over een dilemma. Mensen die dichtbij staan, komen namelijk al snel op de proppen met allerlei oplossingen.”

Naast luisteren, geven vrijwilligers van de supportlijn soms ook advies. Het voornaamste is volgens Melissen echter dat jongeren hun zelfredzaamheid vergroten. „Hierdoor durven ze een volgende keer namelijk wel nee te zeggen.”

Annelies Kraaiveld, opleidingsmanager van de pabo op de Driestar hogeschool, ziet ook veel christelijke studenten worstelen met het aangeven van hun grenzen. „Dat kan zijn bij een stage, maar ook in een vriendengroep.”

Volgens haar komt het door een verandering van leefwereld. „Als studenten naar het hbo gaan, krijgen ze meer verantwoordelijkheden. Ze gaan misschien op kamers, ontdekken zelfstandig wie ze zijn en waar ze voor willen staan. En soms gaan ze tijdens dat proces over hun eigen grenzen.”

Bij een deel van de studenten ziet ze dat groepsdruk in die periode een grote rol speelt. „Studenten vertonen vaak sociaal wenselijk gedrag. Het is niet makkelijk om in je eentje op je kamer studeren, terwijl de rest van de huisgenoten een feestje viert. Ook al wil die student diep van binnen misschien toch leren voor een tentamen.”

Grensoverschrijding lijkt volgens Kraaiveld vaker voor te komen bij alcoholgebruik. „Tegen drugs en seks zeggen christelijke jongeren naar mijn idee nog vaak nee. Of is de drempel te hoog om daarover te praten? Studenten weten namelijk hoe men daarover denkt in de refokring.”

Internetfilter

De Driestar wil jongeren persoonlijk vormen en bewustmaken van hun eigen grenzen. Door middel van lessen persoonsvorming, mentoraat en decanaat probeert de hogeschool de jongeren te begeleiden in de ontwikkeling van hun christelijke identiteit. Kraaiveld: „We denken na over vragen als: wat is Gods wil, wie heeft autonomie over mijn leven en wat zijn mijn waarden en normen?”

Volgens Kraaiveld hebben jongeren die reflectie ook nodig. „Studenten zijn naar mijn idee niet minder weerbaar dan vroeger, alleen is hun wereld ontzettend veel groter. Ze zien veel meer online en moeten al vroeg leren bewuste keuzes te maken. Eerder zette de refogezindte nog volop in op het internetfilter, maar eigenlijk moeten we jongeren leren zélf een filter te zijn. Dan alleen kunnen ze bewuste keuzes maken en zeggen: hier trek ik een grens.”