Wekelijks heeft prof. dr. Wilco Peul patiënten met hersenletsel op de operatietafel liggen. Vaak tieners, die menselijkerwijs gesproken nog een heel leven voor zich hadden. De neurochirurg bij het Haaglanden Medisch Centrum en het Leids Universitair Medisch Centrum heeft een hekel aan deze operaties. Want hersenletsel kan in de meeste gevallen voorkomen worden. Gewoon, door een goede helm te dragen.

Er is maar één goede helm voor snorfietsers en dat is de motorhelm. Dat is de stellige overtuiging van Peul en zijn collega-artsen. Ze pleitten sinds 2018 voor verplichte hoofdbescherming. En daarmee bedoelden ze de motorhelm. Dat de minister van Infrastructuur en Waterstaat nu ook een speedpedelec-helm afdoende vindt, verbaast hen. „De helm die verplicht is op de speedpedelec beschermt enkel als je maximaal 25 kilometer per uur gaat en op de zijkant van je hoofd valt”, weet neurochirurg Peul. Maar de gemiddelde snorfietser gaat 34 kilometer per uur, blijkt uit onderzoek van Rijkswaterstaat.

Ook met 25 kilometer per uur tegen een boom botsen kan met een speedpedelec-helm dodelijk zijn, weet Peul. „Zo’n helm beschermt je aangezicht en kaak niet. Kaakletsel geeft indirect schade aan de hersenen. Boxers dragen niet voor niets een bitje in de mond. Daarmee verminderen ze de krachtoverdracht van kaak naar hersenen. Met een gebroken kaak heb je kans op bloedingen in de hersenen. Met ernstige gevolgen.”

Als de minder beschermende speedpedelec-helm volstaat voor snorfietsers, gaan bromfietsers en bromscooterrijders ook zo’n helm gebruiken, vreest Wouter Bierman, internist bij het Universitair Medisch Centrum Groningen. Met eerder meer dan minder verkeersslachtoffers tot gevolg. Bovendien is voor handhavers niet van afstand te zien of weggebruikers een goedgekeurde speedpedelec-helm á honderd euro dragen of een goedkopere fietshelm. Bierman houdt z’n hart vast. „We hebben nu al tientallen brom- en snorfietsdoden per jaar, en honderden mensen met ernstig hersenletsel.”

Minister Harbers baseert het toestaan van de speedpedelec-helm op een simulatieonderzoek van TNO, dat concludeert dat „de speedpedelec-helm een vergelijkbare tot betere bescherming biedt voor de snorfietser, dan de bromfietshelm voor de bromfietser.” Maar de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid plaatst daar kritische kanttekeningen bij. Zo gaat TNO ervanuit dat snorfietsers de toegestane 25 kilometer per uur rijden, terwijl ze in de praktijk vaak sneller gaan. Neurochirurg Peul: „Ook TNO zegt uiteindelijk dat de motorhelm de veiligste helm blijft, en dat moet het uitgangspunt zijn.”

Het leed van zijn patiënten met hersenletsel gaat Peul niet in de koude kleren zitten. „Overlijden is een risico. Maar ernstiger dan overlijden vind ik hersenschade.” Hij denkt aan die jongen, die z’n vwo-diploma had gehaald en wilde gaan studeren. Tot het ongeluk. „Het schuldgevoel dat hij had, greep me aan. „Had ik maar een helm gedragen”, zei hij. „Had ik maar. Hij raakte depressief en kwam in een identiteitscrisis. Dat gebeurt te vaak.”

„Mijn voorgangers zagen in de jaren 60 en 70 een enorme hausse aan hersenletsels”, zegt Peul. „Totdat de helmplicht voor bromfietsers werd ingevoerd. Nu zie ik al jaren een hausse aan snorfietsers en e-bikers met hersenletsel binnenkomen. Dat moet gestopt worden. Met een motorhelm voor snorfietsers. En ja, eigenlijk ook met een helmplicht voor e-bikers.”