Bijna een derde van de wereldbevolking lijdt onder een vorm van religieuze vervolging, waarbij christenen de meest vervolgde groep zijn. Met name in het Midden-Oosten lopen christenen het gevaar om „uitgeroeid” te worden. Dat waren de verontrustende conclusies van een onderzoek uit juli 2019 in opdracht van de toenmalige Britse minister van Buitenlandse Zaken, Jeremy Hunt.

Die had de Anglicaanse bisschop van Truro, Philip Mounstephen, gevraagd om onderzoek te doen naar de geloofsvrijheid van christenen over de hele wereld. In zijn eindrapport benadrukte de geestelijke de ernst van de situatie en gaf hij de overheid in Londen huiswerk mee in de vorm van een lijst met ruim twintig aanbevelingen. Die zegde toe deze uit te voeren.

Over de voortgang daarvan is deze week –precies drie jaar na de publicatie van het rapport– een evaluatie verschenen van de hand van een panel van deskundigen, onder wie VN-rapporteur voor godsdienstvrijheid Ahmed Shaheed. Hoewel de meerderheid van de aanbevelingen is uitgevoerd, wordt in de beoordeling opgemerkt dat er „ruimte blijft voor verdere ontwikkelingen.”

Christofobie

De eerste van de aanbevelingen in het Mounstephen-rapport is dat vrijheid van godsdienst een meer centrale plek moet krijgen in het beleid en de organisatiestructuur van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Volgens de evaluatie is er vooruitgang geboekt, maar van echte integratie lijkt nog geen sprake.

Wat betreft de aandacht voor christenvervolging binnen het ministerie klinken er tegengestelde geluiden. Een deel van de personen die de deskundigen voor hun evaluatie spraken, stelt dat als gevolg van het onderzoek uit 2019 er meer aandacht is voor zowel christenvervolging als de vrijheid van godsdienst in het algemeen.

Diverse andere ondervraagden uitten juist hun bezorgdheid over het feit dat in sommige verslagen van het ministerie niet specifiek melding wordt gemaakt van christenvervolging, maar over religieuze minderheidsgroepen in het algemeen. En dat terwijl het rapport van bisschop Mounstephen juist pleit voor een groter bewustzijn van de ernst en omvang van christenvervolging.

Een andere aanbeveling die niet is uitgevoerd, is het gebruik van de term ”christofobie” als equivalent van islamofobie of antisemitisme. Daarmee zou het specifieke karakter van christenvervolging benadrukt worden naast vergelijkbare definities van andere religies. Het ministerie zegt wel de term serieus te overwegen als de christelijke gemeenschap het daarover eens is.

Noodzaak

Diverse andere aanbevelingen worden wel in de praktijk gebracht. Zo is er sinds het verschijnen van het rapport van de bisschop een John Bunyan Fonds opgericht. Dat steunt projecten die hulp bieden aan mensen die worden vervolgd vanwege hun geloof. Ook heeft de Britse regering sancties opgelegd aan schenders van de godsdienstvrijheid.

Daarnaast heeft het Britse ministerie werk gemaakt van een speciaal gezant voor de godsdienstvrijheid. Sinds december 2020 is dat Fiona Bruce. Wel rijst de vraag of de functie van speciaal gezant voldoende is geïntegreerd in het werk van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

De onderzoekers concluderen dat „in het algemeen de uitvoering van de aanbevelingen heeft bijgedragen aan een grotere bewustwording van de vrijheid van godsdienst voor iedereen, en de noodzaak ervoor te zorgen dat de vervolging van christenen even volledig wordt aangepakt als de vervolging van anderen.”

De minister van Buitenlandse Zaken, Liz Truss, zei de bevindingen te verwelkomen en erkende de noodzaak „om te blijven werken aan de bevordering en versterking van de vrijheid van godsdienst en overtuiging als een fundamenteel mensenrecht voor iedereen.” In een reactie zei bisschop Mounstephen dat er veel is gedaan, „maar de situatie wordt erger en niet beter.” Hij noemde de toezegging van Truss daarom „zeer welkom.”

Als onderdeel van de Britse inspanningen voor de vrijheid van godsdienst, trad het land dinsdag en woensdag op als gastheer van een internationale ministeriële conferentie over dit thema. Ministers, religieuze leiders en activisten uit 50 landen over de hele wereld kwamen in Londen samen om te bespreken hoe dit mensenrecht beschermd kan worden.