De situatie in het oosten van Oekraïne verslechtert voor Kiev steeds verder. De Russen weten hun opmars in de Donbas langzaam voort te zetten. Met zware verliezen. Maar Moskou lijkt het verlies van honderden militairen op de koop toe te nemen.

De Russische verovering van Severodonetsk betekent een overwinning voor president Vladimir Poetin. Zeker omdat president Volodimir Zelenski van Oekraïne het strategische belang van de industriestad aan de Donetsrivier altijd heeft benadrukt. Voor het verloop van de oorlog is de val van Severodonetsk echter niet van cruciale betekenis.

Oekraïne trekt zijn troepen terug naar de hoger gelegen en daardoor beter te verdedigen stad Lysiansk, op de andere oever van de Donets. Volgens Britse inlichtingendiensten weten de Oekraïners hier stand te houden en aanvallen af te slaan.

De vraag is echter hoe lang Kiev erin slaagt de Donbas te blijven verdedigen. Niet uitgesloten is dat Oekraïne zich binnenkort ook noodgedwongen moet terugtrekken uit Lysianks om manschappen en materieel te sparen. Want Oekraïne loopt zware klappen op in de oorlog.

Moskou heeft aangekondigd duizend verse manschappen naar het front te sturen. De waarde hiervan kan tegenvallen, omdat het waarschijnlijk minder goed getrainde militairen zijn. Bovendien moeten de Russen eerst hun zwaar gehavende eenheden uit de strijd om Severodonetsk hergroeperen.

Grenzen

Oekraïne én Rusland lopen steeds meer tegen hun grenzen aan. Niet voor niets dringt Kiev bij het Westen aan op het sturen van onder meer 1000 artilleriekanonnen. De voorraden van wapens en munitie in Oekraïne slinken snel, waardoor het land volledig is aangewezen op westerse leveranties.

De inzet van geavanceerde Amerikaanse Himarsraketartillerie –bereik 80 kilometer– lijken hun vruchten af te werpen. Mogelijk zijn de precisieraketten verantwoordelijk voor het opblazen van Russische munitiedepots en commandoposten, ver achter de frontlinie.

Himars –en andere westerse artillerie– betekent daarmee een steun in de rug voor de Oekraïners. Vooralsnog is niet duidelijk of de inzet van dit soort hightechwapens een cruciale omslag weet te veroorzaken in de oorlog.

Ook Rusland loopt, ondanks enorme voorraden wapens en munitie, tegen zijn grenzen aan. Het Russische leger voerde deze week –volgens het Britse ministerie van Defensie– „ongewoon intense golven van aanvallen” met langeafstandsraketten uit. Een kleine 150 raketten vielen neer op steden als Kiev, Mikolaiv, Krementsjoek en Odessa, waarbij tientallen onschuldige burgerslachtoffers om het leven kwamen.

De Russen moeten echter in toenemende mate verouderde, weinig nauwkeurige raketten uit de Sovjettijd inzetten, omdat Rusland inmiddels ruim 2500 gps-geleide kruisraketten heeft afgevuurd op Oekraïne. De voorraad kruisraketten begint op te raken. Zware Russische Tupolevbommenwerpers vuren daarom vanuit het Russische en Wit-Russische luchtruim AS-4 Kitchenraketten af. Dit wapentuig is echter ontworpen om doelen als vliegdekschepen aan te vallen.

Volgens de Britten proberen de Russen met de regen aan raketten de bevolking angst aan te jagen, de bevoorrading van Oekraïense troepen te verstoren en te voorkomen dat westerse zware wapens het front bereiken.

De kans is volgens de Britse inlichtingendiensten „reëel” dat de raketaanval op het winkelcentrum Krementsjoek van maandag, met ruim twintig doden, was gericht op nabijgelegen infrastructuur. Met weinig trefzekere raketten is het lastig de juiste doelen exact te raken.

Daarbij kan de Russische luchtmacht weleens aanlopen tegen een tekort aan piloten. De piloot van een neergeschoten SU-25-gevechtsvliegtuig, een oud-majoor van de luchtmacht, zou hebben bekend nu te vliegen voor de Wagner Group, een Russische privémilitie.

Ontslagrondes

Rusland kampt met meer problemen. Het Russische opperbevel heeft sinds begin juni hoogstwaarschijnlijk verschillende generaals ontslagen. De zuivering is ongetwijfeld ingegeven door de matige militaire prestaties, ook al zijn de Russische oorlogsinspanningen steeds effectiever.

Nieuwe ontslagen dreigen na de Russische terugtrekking van Slangeneiland, het Oekraïense rotseilandje in de Zwarte Zee ten oosten van Roemenië. „Een gebaar van goede wil”, zo motiveerde de Russische strijdkrachten de terugtrekking donderdag.

In werkelijkheid moeten de Russen –volgens Kiev– Slangeneiland opgeven, na hevige aanvallen. Uit vrees voor geavanceerde westerse Harpoon-antischeepsraketten durfde de Russische marine zijn troepen op het eiland niet te bevoorraden. Oekraïne claimt daarmee de Russen te hebben verjaagd.

Niet uitgesloten is dat het Westen zware artillerie aan Oekraïne heeft geleverd, op voorwaarde dat daarmee Slangeneiland onder vuur zou worden genomen. De rotspunt ligt op een strategische locatie voor de vaarroutes van eventueel transport van opgeslagen graan uit Oekraïne. Een rots met Russen betekent een gevaarlijk obstakel bij de doorvoer.

Wakker liggen

President Poetin heeft deze week meer dingen om wakker van te liggen. De uitbreiding van de NAVO met Zweden en Finland betekent een zware nederlaag voor Poetin, ondanks het winnen van een veldslag in de Donbas.

De toetreding van de twee Scandinavische landen is voor Poetin niet zozeer het probleem. De uitbreiding van het bondgenootschap, een belangrijke reden om zijn oorlog tegen Oekraïne te starten, is de zwaarste dobber.

De versterking van de oostflank van het NAVO-grondgebied is de Russische president een doorn in het oog. Poetin ziet hierin een bevestiging dat de NAVO een groeiend, agressief machtsblok tegen Rusland vormt.