In boerenappgroepen circuleert sinds woensdag een filmpje. Een geëmotioneerde Ingeborg Huurdeman, betrokken bij actiegroep Farmers Defense Force, vertelt dat ze die ochtend heeft gehoord dat een boer een eind aan zijn leven heeft gemaakt.

Hij zou niet de eerste zijn. Volgens een ander bericht in zo’n appgroep zijn er de afgelopen week „meerdere zelfmoorden onder boeren gepleegd.” Om die reden leggen diezelfde woensdagavond boeren uit de Gelderse Vallei bloemen op een veld in Stroe. Ze nemen een minuut stilte in acht voordat ze met hun trekkers naar het politiebureau Apeldoorn rijden. Daar doen ze een (mislukte) poging om collega’s vrij te krijgen die een dag eerder bij uit de hand gelopen protest zijn opgepakt.

Cijfers over de vermeende trend zijn niet te achterhalen. Veetransporteur Gerwin van Beek uit Barneveld, die het bericht in de appgroep verspreidde, heeft ze niet. Hij verwijst naar iemand anders, maar die was tot vrijdagochtend niet bereikbaar voor het Reformatorisch Dagblad.

Bij de landelijke hulporganisatie 113 Zelfmoordpreventie komen niet meer telefoontjes binnen van boeren die in nood zitten. „Maar dat zegt niets”, zegt medewerker Martine Peppelenbos, die veel contact heeft met zorgverleners, waaronder huisartsen. „We weten dat agrariërs niet zo gemakkelijk hulp zoeken of naar de dokter stappen, die drempel is best hoog. En áls ze gaan, hebben ze er vaak al een tijd mee gewacht. Dan moet een dokter de klachten heel serieus nemen.”

Klachten

Die klachten kunnen op het eerste gezicht niets met psychische nood te maken hebben. „Iemand zegt bijvoorbeeld dat hij al een tijd last heeft van zijn maag. Het is belangrijk om dan door te vragen: zit er misschien meer achter.”

Boeren zijn volgens Peppelenbos sowieso al een groep met een verhoogd risico op suïcide. In het beleidsplan van de organisatie is er daarom extra aandacht voor de agrarische sector.

Het nieuws over de stikstofmaatregelen en de boerenprotesten volgen zij en haar collega’s met zorg. „Wij zien dat de wanhoop onder boeren groot is. Hun toekomstperspectief valt weg. Zelf bellen ze onze hulplijn nog niet, maar we krijgen wel telefoontjes van mensen die boeren kennen, zoals familie, buren en zakelijke relaties. Die maken zich zorgen over suïcidale uitspraken van sommige boeren.”

Predikanten

Van de mensen die zelfmoord plegen, is meer dan de helft man in de leeftijd van 40 tot 70 jaar. „Binnen die groep steken de boeren er nog eens bovenuit. We vertellen dat tegen onze teams in de regio, zodat zij er alert op zijn in hun gesprekken met lokale zorgverleners zoals huisartsen.” Ook met predikanten liggen er lijntjes, zeker in dorpen in de Biblebelt, zegt Peppelenbos.

Ze benadrukt dat het heel belangrijk is dat omstanders met boeren in gesprek gaan als ze merken dat die onder grote spanning leven. Voor GGD IJsselland, waar ze destijds werkte, maakte ze in 2020 onder de titel ”Waarom niet eerder?” een film die daar aandacht voor vraagt.

Peppelenbos: „Maak het bespreekbaar als je je zorgen maakt over iemand, daar komt het op neer. Zeg het ronduit en vraag bijvoorbeeld: „Ik maak me zorgen over je. Er is veel aan de hand in de agrarische sector. Wat doet dat met jou?” Neem signalen als ”Ik zie het niet meer zitten” of ”Ik maak er een eind aan” heel serieus. Vraag door wat iemand bedoelt en of hij daar wat over wil vertellen.”

Het is volgens haar heel belangrijk dat een boer die in psychische nood zit –en dat geldt uiteraard ook voor anderen– aandacht krijgt. „Je kunt geen verkeerde vragen stellen als je serieus in iemand geïnteresseerd bent. We hebben op onze website een onlinetraining staan voor zulke gesprekken. ”VraagMaar” heet die. Het belangrijkste is dat je ruimte geeft aan iemands gevoelens. Wimpel die niet af en kom niet met goedkope oplossingen als ”Kop op, morgen is er weer een dag.” Durf ook de vraag te stellen of iemand er wel eens aan denkt om een eind aan zijn leven te maken.”

Vervolgens is het belangrijk om de huisarts in te schakelen. „Die is er niet alleen voor fysieke maar ook voor psychische en mentale klachten. De huisarts weet ook de weg naar vervolghulp.”

Medewerkers van 113 Zelfmoordpreventie zijn 24 uur per dag te bereiken via 0800-0113 of via de chat op de website 113.nl. Daar is ook de onlinetraining VraagMaar te vinden