Tegelijk moet de EU werken aan de groene en digitale omwenteling die in de coronaherstelplannen zijn afgesproken, met geld uit het coronaherstelfonds, stelt de commissie. „Ruslands invasie van Oekraïne heeft zonder twijfel Europa in een economisch uitzonderlijke onzekerheid gestort”, zei vicevoorzitter Valdis Dombrovskis in Brussel bij de presentatie van de zogeheten landenspecifieke aanbevelingen, een soort jaarlijks huiswerkadvies aan de lidstaten. „Dit heeft geresulteerd in aanzienlijk hogere prijzen voor energie, grondstoffen, goederen en voedsel en die doen burgers en bedrijven pijn.” Voor het eerst neemt de commissie in de aanbevelingen ook het afbouwen van de energieafhankelijkheid van Rusland mee.

Het dagelijks EU-bestuur waarschuwt Nederland opnieuw voor de hoge schulden van bedrijven en huishoudens. De huizenprijzen „lijken overgewaardeerd”, schrijft de commissie. Hoge schulden door hypotheken en andere leningen maakt burgers kwetsbaar voor onverwachte schokken, stelt Brussel. Nederland heeft als enige EU-lidstaat nog geen herstelplan ingediend, van twee landen (Polen en Hongarije) moeten de plannen nog worden goedgekeurd. Minister Sigrid Kaag (Financiën) heeft gezegd dat het herstelplan voor de zomer naar Brussel wordt gestuurd.

De begrotingsregels werden in het voorjaar van 2020 vanwege de coronacrisis tijdelijk opgeschort zodat de lidstaten ongestraft hun burgers en bedrijven konden steunen. Daardoor zijn vooral de staatsschulden in de EU enorm toegenomen. Nu lopen door humanitaire en militaire steun aan Oekraïne, de inflatie en de hoge voedsel- en energieprijzen de uitgaven overal weer snel op.

Normaal mag het begrotingstekort van een lidstaat niet boven de 3 procent van het bruto nationaal product (bnp) komen en de staatsschuld niet meer zijn dan 60 procent van het bnp. In Nederland stijgt het begrotingstekort dit jaar naar 3,4 procent, bleek vorige week uit de voorjaarsnota van het ministerie van Financiën.