Het maakt ook verschil bij welke ouder een kind woont, stelt de onderzoeker van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) en het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR). Opgroeien bij alleen een moeder zorgt voor een hogere kans op misdadig gedrag dan opgroeien bij alleen een vader. En hoe jonger het kind is wanneer een eenoudergezin ontstaat, hoe groter de kans op crimineel gedrag.

Kroese is niet de eerste die zegt dat opgroeien in een eenoudergezin nadelig kan zijn voor het welbevinden van een kind. „Er is veel literatuur over, maar daar waren wel twijfels over. Ik heb naar de kwaliteit van eerder onderzoek én naar de conclusies gekeken.”

Zo’n twee derde van de publicaties stelt dat er een relatie is tussen de gezinssituatie en de kans op criminele gedragingen. Is daar bewijs voor? De Amsterdamse wetenschapper nam de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek erbij. „Die geven een goed beeld van de achtergrond van mensen die met de politie in aanraking komen.”

De verhoogde kans op het plegen van criminaliteit blijkt helder, zegt Kroese. „Het maakt daarbij niet uit of dit eenoudergezin is ontstaan door een scheiding of door het overlijden van een ouder.”

Tijdelijke effecten zijn er wel. „Vlak na een scheiding van de ouders is er duidelijk een hogere kans op crimineel gedrag. Alsof een kind de spanning lijkt af te reageren. Een ander tijdelijk effect is dat kort voor het overlijden van een vader en moeder de kans op misdadig gedrag juist lager is, misschien omdat kinderen dan graag veel tijd met hun zieke ouder doorbrengen.”

Slecht voorbeeld

„Misschien”, zegt Kroese erbij, want verder dan het doorvorsen van de statistieken kwam ze nog niet. „Voor onderzoek naar oorzaken moet je mensen vragenlijsten voorleggen. Ik hoop dat er geld vrijkomt zodat ik dat aan vervolgonderzoek kan besteden.”

Negatieve gevolgen zijn er niet voor alle kinderen in gelijke mate. „Het gaat natuurlijk om gemiddelden. Het is ook interessant om te zien dat kinderen een lagere kans op het plegen van criminaliteit laten zien wanneer ze door een scheiding niet meer bij een ouder wonen die criminaliteit heeft gepleegd. In zo’n geval hoeft een scheiding dus niet nadelig te zijn.” Slecht voorbeeld doet slecht volgen, en dat valt voor een deel weg als het voorbeeld niet meer in de buurt is.

Voogdij

Volgens Kroese is haar onderzoek van belang omdat steeds meer kinderen opgroeien in een eenoudergezin. Het laat volgens haar zien dat extra aandacht voor deze kinderen nodig is. Ze noemt het ook belangrijk dat een rechter in uitzonderlijke gevallen voogdij aan een van de ouders kan toewijzen in plaats van aan beide, bijvoorbeeld wanneer een ouder criminaliteit pleegt.

Of er verschillen zijn tussen bevolkingsgroepen, zoals tussen gezinnen met lage en hoge inkomens, of met verschillende etnische herkomst? Dat is allemaal nog niet duidelijk. „Ik hoop de gelegenheid te krijgen het verder uit te zoeken.”