Dianne Bernyk-van der Lingen uit Velyki Luchky, in West-Oekraïne, werd donderdagmorgen om vijf uur wakker. Omdat de slaap niet meer wilde vatten, bekeek ze het nieuws op haar telefoon. De provincie waar zij met haar man Petro en hun drie kinderen woont, bleek de enige die nog niet aangevallen is.

Rond een uur of zeven besloot ze voor de zekerheid extra geld op te nemen. Ze was niet de enige bij de pinautomaat: „Ik heb een halfuur in de rij gestaan.” Een uur later trof ze in de supermarkt al lege schappen aan. „Het was helemaal stil in de winkels. Zo raar, normaal gesproken praat iedereen met elkaar. Dit heb ik nog nooit meegemaakt. Je ziet ongeloof, mensen moeten verwerken dat het zover is. Je kijkt elkaar alleen maar aan en weet dat je allemaal dezelfde gedachten hebt.”

De afgelopen tijd kreeg Bernyk tientallen telefoontjes vanuit het oosten van het land. Kerken, kindertehuizen en grote christelijke gezinnen vragen om onderdak. De geboren Nederlandse probeert dan via medechristenen opvang te regelen. Ook in het gastenverblijf van hun hulpverleningsorganisatie –normaliter voor groepsreizen uit Nederland– kunnen zo’n vijftien mensen terecht.

Hulp bieden aan medemensen is de reden dat de familie voorlopig blijft. Al is er een grens: „Als het te gevaarlijk wordt voor mijn kinderen, moet ik hen in veiligheid brengen.”

„Veel mensen kunnen niet weg”, weet Bernyk. „Ze hebben geen familie of vervoer. De vraag is ook of je nog weg kán en hoever je dan komt. Of je wel kunt tanken onderweg.” Zelf klinkt ze rustig. „God is de afgelopen 25 jaar bij ons geweest en we weten dat Hij er ook in de toekomst is. Dat is de enige bron van vertrouwen.”

Raketinslag

„De Oekraïners willen hun land verdedigen”, zegt Pieter van Dijke, die in de buurt van Zhitomir woont, in het noorden van het land. Hij blijft. „Ik kan het niet over mijn hart verkrijgen mijn vrienden hier nu in de steek te laten.”

Van Dijke woont aan de rand van een van de grootste militaire oefenterreinen van Oekraïne. „Er is hier wel vaker het geluid van bommen en raketten, als ze aan het oefenen zijn.” Deze donderdagmorgen was het geen oefening. „De Russen schoten raketten af op twee radarposten in onze omgeving. De ene, op ongeveer een kilometer afstand, kunnen we vanuit ons huis zien. Vanmorgen zag ik dat de koepel weg was, dus het is goed raak geweest. Een luitenant die net buiten liep, is omgekomen.” De aanval had rond kwart over vijf, halfzes plaats. „Maar ik was al wakker. Ons huis stond te schudden. Nu is het rustig.”

Van Dijke werkt bij zijn neef Evert, die eveneens met een Oekraïense is getrouwd. Maar vandaag bleef hij thuis. „De staat van beleg is afgekondigd, dus bijna niemand gaat naar zijn werk en onze drie kinderen zijn niet naar school, want die is dicht . Alleen de winkels zijn open. Voor de zekerheid heb ik vanmorgen mijn auto volgetankt, maar we zijn niet van plan weg te gaan. Ik woon hier nu zestien jaar –vanaf m’n twintigste– en heb hier mijn hele bestaan opgebouwd. Onze Oekraïense vrienden kunnen niet zomaar het land verlaten. Als wij dat wel doen, voelt het alsof we hen in de steek laten.”

In de baptistengemeente waartoe het gezin behoort, was er vanwege de oorlogsdreiging de laatste tijd twee keer per week een gebedssamenkomst. „Onze predikant haalt de omstandigheden ook steeds aan in zijn gebed.”

Gespannen is de toestand al acht jaar, zegt de geëmigreerde Zeeuw. „Ik ben nogal nuchter, maar toen Poetin de onafhankelijkheid van de twee volksrepublieken erkende en toen zijn troepen de volgende morgen de Donbas binnenreden, dacht ik: Dit gaat niet goed.”

Poetin wil een pro-Russische regering in Kiev installeren. „We zullen dan minder vrijheid hebben”, verwacht Van Dijke. „Economisch is het in Rusland nou niet echt super, dus dat is voor ons ook geen aantrekkelijk voorbeeld.”

Dat Oekraïne voor Rusland een bedreiging zou zijn als het zou toetreden tot de NAVO en de Europese Unie, „slaat nergens op”, zegt Van Dijke. „Als je niemand slaat, slaat niemand jou. Dus als Rusland zich rustig houdt, wordt het door niemand aangevallen.”

Gevaar dichterbij

„Niemand verwachtte dat Rusland echt zou binnenvallen”, zegt Ira van Dijke uit Sint Annaland, die uit Oekraïne afkomstig is en met een neef van Pieter en Evert is getrouwd. „De mensen waren er best wel nuchter onder.”

Maar nu is het zover. „Mijn moeder woont in een dorpje bij Zhitomir. Daar is een legerbasis. Ze hoorde een vliegtuig en even later vier keiharde knallen. In de verte zag ze rook.”

Van Dijke, van wie de tweelingzus ook in Nederland woont, maakt zich zorgen over de situatie. „De strategie van de Russen is nu dat ze de legerbases aanvallen. Maar het gevaar komt voor mijn familie zo wel dichterbij.”