Wat heeft de rechter bepaald?

De belastingrechter in Arnhem oordeelde op 15 februari dat de overheid de wettelijke grondslag mist die nodig is om het inlogsysteem eHerkenning verplicht te stellen. Er is geen wet die overheidsinstanties het recht geeft om te mogen eisen dat belastingplichtigen via eHerkenning inloggen.

De rechtszaak was aangespannen door een ondernemer uit het Gooi. Ieder jaar deed zij voor haar onderneming bij de Belastingdienst loonaangifte. Vanaf januari 2020 is daarvoor het inlogsysteem eHerkenning verplicht. De ondernemer weigerde dit aan te schaffen, omdat zij uit principe niet wil betalen voor het doen van belastingaangifte. De Belastingdienst legde de ondernemer een naheffingsaanslag op van zo’n 1000 euro, omdat de loonaangifte voor de maand maart 2020 niet binnenkwam. De rechter verklaarde de naheffing van de Belastingdienst nietig vanwege het ontbreken van een wettelijke grondslag.

Wie werken er met eHerkenning?

Het inlogsysteem is hoofdzakelijk bedoeld voor ondernemers. Ook kerken kunnen met het inlogsysteem te maken hebben als ze zaken willen regelen bij de overheid. Dat kan het geval zijn als ze zelfstandig bij de Belastingdienst loonaangifte doen voor bijvoorbeeld de predikant die in de gemeente voorgaat.

„Zeker 125 gemeenten in de Protestantse Kerk en een paar honderd parochies in de Rooms-Katholieke Kerk”, moesten aan de bak met eHerkenning. Dat liet toenmalig CIO-juriste Daniëlle Woestenberg weten bij inwerkingtreding van het inlogsysteem voor kerken, juli 2020. Binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde Gemeenten zijn er ook gemeenten die met eHerkenning werken.

Wat nu voor het kabinet?

Het ministerie van Financiën, dat politiek eindverantwoordelijk is voor de Belastingdienst, laat weten dat het de uitspraak van de rechter gaat bestuderen. Het wetstraject voor de wettelijke grondslag voor eHerkenning is overigens al wel een tijdje geleden in gang gezet. De wet Digitale Overheid moet echter nog door het parlement.

Hoe reageren partijen in de Tweede Kamer?

Onafhankelijk Kamerlid Omtzigt heeft samen met ChristenUnie-Kamerleden Grinwis en Ceder schriftelijke vragen gesteld. Uit de toon van de vraagstelling blijkt dat ze uiterst kritisch zijn op de opstelling van de overheid inzake eHerkenning. De Kamerleden spreken van een ministerie van Financiën dat „ten onrechte volhardt in het eigen gelijk.” Ook roepen ze in herinnering dat „bijna alle politieke partijen grote twijfels hadden bij de wettelijke grondslag, maar dat het kabinet gewoon doorging.”

De vraagstellers willen weten of de overheid nu stopt met het gebruik van eHerkenning. Ook vragen ze of er een gratis alternatief komt voor het inlogsysteem. Ten slotte vrezen de Kamerleden dat de belastingheffing door de rechterlijke uitspraak spaak gaat lopen. „Klopt het dat ondernemers uitstel van aangifte en van betaling kunnen afdwingen als ze geen eHerkenning willen gebruiken?”, vragen Omtzigt en de CU aan de staatssecretaris Van Rij (Financiën) en Van Huffelen (Digitale Zaken).