Melkert deed zijn uitspraken zondag tijdens een lijsttrekkersdebat in het televisieprogramma Buitenhof. Hij zei te hopen dat de EU weer een bemiddelingsrol kan spelen als zij een daad stelt. Minister Van Aartsen van Buitenlandse Zaken heeft de suggestie echter direct van de hand gewezen en ook VVD, CDA en D66 voelen er niets voor.

Het Verenigd Koninkrijk en Duitsland hebben juist zondag aan Van Aartsen laten weten hun ambassadeurs ook niet te willen terugtrekken. Zij reageerden hiermee op uitspraken van de Spaanse minister van Buitenlandse Zaken, Piqué. Deze zei in Venetië dat de EU zich gaat beraden over mogelijke sancties tegen Israël als dat land zich niets blijft aantrekken van oproepen zich uit de Palestijnse gebieden terug te trekken.

Volgens Van Aartsen werkt terugtrekken van ambassadeurs averechts. „Zij kunnen juist de kritiek doorgeven. De maatregel is bovendien niet effectief omdat hij eenzijdig Israël treft”, zo liet hij via zijn woordvoerder weten. De zegsman wijst erop dat Solana van tevoren wist dat hij Arafat niet zou zien en dat Melkert daar dus niet verontwaardigd over hoeft te zijn.

VVD-leider Dijkstal reageerde tijdens het debat niet op de suggestie van Melkert. Buitenlandwoordvoerder Weisglas van de VVD zei direct na de uitzending echter zeer verbaasd te zijn. „Ik vind Melkerts voorstel slecht en zwaar overdreven. Juist als er spanning is, moeten er contacten blijven. Anders isoleer je jezelf.” CDA-leider Balkenende is het daarmee eens. Net als de VVD, vindt hij dat de EU met de Verenigde Staten moet optrekken bij bemiddeling in het conflict in het Midden-Oosten.

D66’er De Graaf vindt het te vroeg om de ambassadeurs terug te roepen, maar meent wel dat Europa is „geschoffeerd.” Een bemiddelingsrol van de EU is volgens hem onontbeerlijk, omdat de opvattingen van de Verenigde Staten te eenzijdig in het straatje van Israël zouden passen. De Graaf wil een wapenembargo tegen de Israëliërs. Net als de SP en GroenLinks, wil hij het zogenoemde associatieverdrag van de Unie met Israël, dat het land onder meer handelsvoordelen biedt, opschorten.

Het Centrum voor Informatie en Documentatie Israël (CIDI) noemt het voorstel van Melkert platte verkiezingsretoriek. Het centrum vindt de timing van Melkert ondoordacht nu de Amerikaanse minister Powell met een bemiddelingspoging begint. „Door Israël de rug toe te keren ontzegt hij steun aan het Amerikaanse initiatief”, schrijft het CIDI in een verklaring. Bovendien vreest de organisatie dat terugtrekking van de Europese ambassadeurs de EU uitsluit bij de vorming van een vredesmacht wanneer Israël zich terugtrekt uit de Westoever.

De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, Shimon Peres, „begrijpt niet” waarom Europa de Palestijnen steunt. Hij zei dit in een vraaggesprek met de Duitse krant ”Welt am Sonntag”. „Ik vraag me af wat de Europeanen zouden doen als zij dagelijks zouden worden geconfronteerd met zelfmoordaanslagen en moesten toezien hoe hun kinderen slachtoffer worden van terrorisme”, aldus de bewindsman. „Als ik eerlijk ben, begrijp ik in het geheel hun positie niet. Waarom staan ze achter de Palestijnen?”

Peres voegde daar aan toe: „De Europeanen strijden voor een Palestijnse staat? Wij hebben een gebied aangeboden aan de Palestijnen. Zij willen een plek in Jeruzalem. Ook dat is aangeboden. Waarom dan terrorisme? De Europeanen, onze vrienden en critici, moeten ernstig nadenken over deze vraag.”