Waar begon het mee?

Maart 2020 schrijft ds. Kort een brief aan het gemeentebestuur van zijn woonplaats. Hij wijst er in de brief op dat de coronamaatregelen onontkoombaar zijn, hij prijst de inzet van de overheid, maar schrijft ook dat er meer nodig is: We „moeten leren buigen voor God.” Daarna schrijft de predikant dat de overheid moet regeren overeenkomstig „Gods wil en wet.” Daarbij noemt hij een aantal concrete punten, zoals het abortus- en euthanasiebeleid en de zondagsontheiliging. „De roepende zonden die tegen de scheppingsorde indruisen, dienen uitgebannen.”

Leon Houtzager, oud-burgerraadslid van de VVD in Krimpen aan den IJssel, homoseksueel en COC-bestuurslid in Rotterdam, vindt dat de predikant onder anderen homoseksuelen discrimineert. Houtzager doet aangifte tegen ds. Kort wegens discriminatie.

Wat doet justitie?

Op 18 september 2020 maakt het openbaar ministerie (OM) bekend ds. Kort niet te zullen vervolgen. Het OM concludeert dat er geen sprake is van discriminatie of een ander strafbaar feit. „De uitspraken van de predikant zijn gedaan in verband met zijn geloofsovertuiging. In het kader van de vrijheid van godsdienst en van meningsuiting moet het mogelijk blijven om bepaalde uitspraken te doen, ook als deze kwetsend zijn voor een bepaalde groep mensen. De vraag is dan of de uitlatingen niet verder gaan dan noodzakelijk om de boodschap in het kader van de geloofsovertuiging uit te dragen. Het OM is van mening dat dat in deze specifieke casus niet het geval is.”

Maar daarmee is de kous niet af?

Houtzager onderneemt actie via de media, onder meer via het programma #Boos (BNN Vara). In een uitzending probeert hij verhaal te halen bij de kerk en pastorie in Krimpen aan den IJssel. Maar Houtzager onderneemt ook juridische stappen. Hij begint een artikel 12-procedure bij het gerechtshof Den Haag. Topadvocaat Gerard Spong, zelf ook homoseksueel, staat Houtzager daarin bij.

Wat houdt deze procedure in?

Iemand kan een artikel 12-procedure starten als de officier van justitie van het openbaar ministerie besluit een strafbaar feit niet (verder) te vervolgen. Een beklagkamer moet zich dan buigen over de vraag of het niet vervolgen terecht is of niet. Zo’n klacht moet worden ingediend bij het gerechtshof. In deze zaak gaat het om het gerechtshof in Den Haag.

Hoe verloopt de procedure?

Een advocaat-generaal, werkzaam bij het openbaar ministerie, onderzocht de zaak, stelde een ambtsbericht op over zijn bevindingen en stuurde dat naar het gerechtshof. De beklagkamer van het gerechtshof besloot na kennisname van het bericht over het vervolg van de procedure. De beklagkamer stelde dat een zitting nodig was waarin klager (in dit geval Houtzager) en/of beklaagde (in dit geval ds. Kort) gehoord zouden worden.

Augustus 2021 meldde Houtzager via sociale media dat ds. Kort zou worden gehoord, hijzelf bepleitte zijn zaak 28 juli 2021 voor de raadkamer.

Justitie zelf doet overigens geen mededelingen over de inhoud, omdat het vooral een interne procedure is die zonder publiek wordt afgehandeld.

Vindt dit soort procedures vaak plaats?

Regelmatig, aldus een woordvoerder van het gerechtshof Den Haag. Hier wordt nauwelijks ruchtbaarheid aan gegeven. Alleen bij grote zaken die media-aandacht trekken, doet het gerechtshof soms mededelingen. Dat gebeurde bijvoorbeeld in 2020 in een zaak rond een klacht over witwaspraktijken van ING en in 2018 toen de tabaksindustrie niet werd vervolgd na de beschuldiging dat de tabaksindustrie sigaretten bewust verslavend zou hebben gemaakt.

Wat gebeurt er woensdagmorgen precies?

Ds. Kort zal bij het gerechtshof Den Haag gehoord worden door een meervoudige kamer, wat betekent dat er sowieso drie raadsheren (dat zijn rechters bij een gerechtshof) zullen zijn en een griffier. Verder is een advocaat-generaal (een officier van justitie bij het gerechtshof heet zo) aanwezig. Ds. Kort zal worden bevraagd op de brief en de betekenis van de door hem gebruikte woorden.

De zitting is niet openbaar, alleen na toestemming van de beklagkamer kan er ruimte komen om iemand ter ondersteuning mee te nemen. Ook media zijn niet welkom bij de zitting.

Beklaagde en/of beklager mogen een advocaat meenemen. Leon Houtzager is er met zijn advocaat Spong. En nog een klager met zijn advocaat schuiven aan.

Ds. Kort wordt bijgestaan door mr. René de Groot van het Rotterdamse kantoor Adriaanse van der Weel advocaten. Die heeft zelf aangeboden de predikant te steunen. De Groot vindt dat de zaak over zeer fundamentele vragen gaat.

Wanneer volgt de uitspraak?

Leon Houtzager berichtte eerder dat de beklagkamer direct na de zitting uitsluitsel zou geven over vervolging of niet. De woordvoerder van het gerechtshof Den Haag spreekt dat tegen. Meestal gaan er sowieso twee weken overheen voordat er een beslissing wordt bekendgemaakt aan de klager en beklaagde, maar het kan ook tot zes weken duren.

Wat kan de uitspraak zijn?

Óf het gerechtshof wijst de klacht af en ds. Kort hoeft niet vervolgd te worden door het openbaar ministerie, óf het wijst de klacht toe. In het laatste geval krijgt de officier van justitie de opdracht om de strafzaak verder te onderzoeken of het strafbare feit te vervolgen. De officier van justitie moet de zaak dan aan de rechtbank voorleggen.

De beklagkamer oordeelt alleen over de vraag of de beklaagde, ds. Kort, alsnog vervolgd moet worden. De eventuele vaststelling van schuld is in deze procedure niet aan de orde.

Wordt de klacht toegewezen, dan volgt dus later een proces waarin ds. Kort zal worden vervolgd en zich voor de rechter inhoudelijk zal moeten verantwoorden. De rechter moet dan bepalen of de uitspraken van ds. Kort wel of niet discriminerend zijn voor homo’s.

Kan ds. Kort in hoger beroep gaan als hij zich niet kan vinden in de uitspraak?

Dat is niet mogelijk. Leon Houtzager zei donderdag op Twitter door te zullen vechten: „Als het moet, dan ga ik door tot de Europese rechter.”