Vooral migranten uit Syrië, Tunesië, Marokko, Algerije en Afghanistan probeerden illegaal de Europese Unie binnen te komen.

Het aantal door Frontex ontdekte illegale grensoverschrijdingen nam vorig jaar toe met 57 procent ten opzichte van het eerste coronajaar 2020, waarin wereldwijd grenzen tijdelijk dichtgingen en veel reisbeperkingen golden. Maar ten opzichte van 2019 gaat het nog altijd over een groei van 36 procent.

De hogere cijfers worden volgens Frontex ook veroorzaakt door de crisis aan de Wit-Russische grens met Polen, Litouwen en Letland. Volgens de EU liet de Wit-Russische leider Aleksandr Loekasjenko in 2021 duizenden asielzoekers uit vooral het Midden-Oosten en Afghanistan per vliegtuig naar zijn land komen en werden ze daarna naar de grenzen met de drie Europese buurlanden gestuurd.

De populairste manier om de EU binnen te komen, blijft de route per boot over de centrale Middellandse Zee. Frontex onderschepte op die route in 2021 meer dan 65.000 illegale migranten, ongeveer een derde van het totaal, en 83 procent meer dan vorig jaar.

Kritiek

Nederland en andere Europese lidstaten moeten intussen meer doen om de rechten van mensen te beschermen die naar de EU reizen. Dat oordeelt de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken (ACVZ) in een dinsdag gepubliceerde kritische brief. „Om beleid op rechtmatige wijze uit te voeren, moet de grondhouding van lidstaten veranderen van: Waar komen we mee weg? naar: Wat moeten we doen?”, aldus de onafhankelijke commissie die het parlement en de regering adviseert over dit soort thema’s.

De ACVZ onderzocht mensenrechtenschendingen aan de Europese buitengrenzen, en vooral zogenoemde push- en pullbacks. Dat zijn acties waarbij migranten worden weggestuurd door een van de Europese lidstaten (pushbacks) of teruggehaald door een ander land (pullbacks) zonder dat ze een asielverzoek hebben kunnen indienen. De commissie noemt dit soort acties „ontoelaatbaar en in strijd met internationale standaarden en Europese waarden. We zijn door een ondergrens gegaan aan de EU-grens.”