„De beruchte groene mannetjes zijn als de speelgoedsoldaatjes waarmee kinderen spelen, zonder naam of gezicht. 
„Hun verleden en hun toekomst is een kartonnen doos, die kan worden geopend als het tijd is om een nieuw spel te spelen.” Zo definieerde een correspondent van het Russische persbureau TASS, Vladimir Zinin, de Russische troepen die de Krim en Oost-Oekraïne bezetten.

Volgens persbureau Reuters zijn er de afgelopen weken weer meer Russische soldaten naar de Donbas getrokken om de lokale gevechtstroepen bij te staan. De bronnen die Reuters citeert geven te kennen dat Russische soldaten worden gerekruteerd voor het front in het oosten van Oekraïne: „Ze verzamelen iedereen met gevechtservaring”, zei een Rus die eerder vocht in Syrië en Oekraïne en die de uitnodiging accepteerde.

Het Kremlin houdt vooralsnog vol dat er in Oost-Oekraïne geen reguliere Russische troepen zijn en dat Moskou niet van plan is die te sturen. Volgens Kiev zijn er wél Russische troepen in de Donbas en hun doel is om Oekraïne te destabiliseren.

Gevangenen

Inmiddels is de groene mannetjes-strategie internationaal berucht. Toenmalig NAVO-opperbevelhebber Philip Breedlove zei in 2015 al dat „de NAVO zich moet voorbereiden op groene mannetjes.” Dat zijn: „Gewapende soldaten zonder insignes die onrust stoken, overheidsgebouwen bezetten en de bevolking opruien.” Hij waarschuwde dat „als die groene mannetjes er eenmaal zijn, dan is een revolutie zo gebeurd.”

Ook de Oekraïense veiligheidsdienst, de SBOe, waarschuwt voor de onherkenbare soldaten. Op de Krim waren ze vooral onderdeel van de officiële Russische speciale strijdkrachten. Maar in de Donbas-regio gaat alles anders: daar worden Russen met ervaring ingehuurd. Mannen uit regio’s met weinig perspectief, alcoholisten, drugsgebruikers en zelfs gevangenen kunnen daar terecht. Op de Russische online marktplaats Avito staan vage advertenties hoe men als „beveiliger” aan de slag kan.

Eén voorbeeld van zo’n privaat bedrijf dat veteranen inhuurt is Wagner. Huurlingen van de groep vochten in Oost-Oekraïne, hielpen Bashar al-Assad zijn dictatuur herstellen en vochten tegen de rebellen in de Centraal-Afrikaanse Republiek, Sudan, Mozambique en Libië. Wagner telt niet alleen Russen, maar ook Oekraïners, Wit-Russen, Armeniërs, Georgiërs en Moldaviërs.

Onzekerheid

Russische soldaten in uniformen zonder insignes is een strategie die alleen werkt in plekken waar de bevolking ook Russisch spreekt. In andere gebieden zal het gelijk duidelijk zijn dat de troepen uit Rusland komen. Maar in een tijd dat de oude oorlogsvoering van front tegen front niet meer werkt, zijn private bedrijven die geen directe link hebben met het Kremlin een hybride manier van oorlog voeren: desinformatie, diplomatie, retoriek en soms groene mannetjes.

Met de onherkenbare soldaten kan Rusland oorlog voeren en systematisch de tegenstander verzwakken zonder dat het de internationale normen van een echt militair conflict zou overschrijden. Met andere woorden: het is niet langer duidelijk of een land zich in staat van oorlog of in staat van vrede bevindt. En die onzekerheid is in het voordeel van de groene mannetjes.

Het inzetten van deze soldaten bij een invasie van Oekraïne zal niet meer effectief zijn: zo’n 100.000 soldaten zijn niet meer te verbergen voor het oog. Wel zijn de groene mannetjes nog steeds gevaarlijk door kleine operaties om Oekraïne te destabiliseren. Denk aan het gebied van Bessarabië, vrij afgelegen van de rest van Oekraïne en historisch gericht op Rusland.

Volgens voormalig SBOe-hoofd Vasil Hrytsak zijn organisaties als de Wagner-groep erg gevaarlijk: „Als ze morgen honderd mensen moeten rekruteren om iets illegaals in Europa te doen, zullen deze mensen in burgerkleding in groepjes van twee tot vijf man binnenvliegen. Ze zullen zich verzamelen, uniformen aantrekken en de wapens opnemen. Een kleine groep kan de situatie in elk land zeer snel destabiliseren.”