Kranten verdwenen in de jaren zestig van het toneel of namen afstand van hun religieuze karakter. Voortaan dienden ze niet meer het groepsbelang, maar het algemeen belang. Journalisten wierpen zich meer en meer op als controleurs van de macht.

De komst van het ND en RD staat haaks op die trend, stelde Van den Belt. Dat is ook de reden waarom de historicus juist die twee christelijke kranten onder de loep nam, antwoordde hij op een vraag van een van zijn opponenten, prof. dr. Roel Kuiper. De hoogleraar christelijke identiteit aan de Theologische Universiteit Kampen vroeg zich af of de overeenkomsten tussen Trouw en het ND niet groter waren dan die tussen het ND en RD. „Trouw en ND zijn allebei ‘verzetskranten’, die zich verzetten tegen machten boven hen.”

Van den Belt gaf aan dat juist het ND en RD een tegenovergestelde ontwikkeling doormaakten van de rest van de journalistiek. „Trouw was ook een van de aanjagers onder kranten die zich meer op het algemeen belang wilden richten in plaats van op een specifieke groep. Het ND en RD wilden juist afgebakende gemeenschappen dienen.”

De promovendus pleitte voor meer onderzoek naar de jaren zestig. „Ons beeld van die tijd is heel erg door de media gekleurd. De provo’s vonden dat alles anders moest, maar vormden niet een heel grote groep. Media waren aanjagers van verandering. Zij waren ook beeldvormend.”

Lees ook

„ND is als een strijdwagen, RD als een dam”

Zelfbeeld

Een verschil tussen het ND en RD is volgens Van den Belt dat het ND met zijn boodschap ook buitenstaanders wilde bereiken. Tegelijkertijd lazen vrijwel uitsluitend vrijgemaakten de krant. Het RD is er in eerste instantie voor bevindelijk gereformeerden.

Prof. dr. Fred van Lieburg, hoogleraar religiegeschiedenis aan de VU, verweet Van den Belt het zelfbeeld van beide kranten daarin min of meer over te nemen. „Ligt de ambitie om een nationaal publiek te bereiken wel zo anders bij het ND dan bij het RD? Dat je je krant Nederlands noemt, zegt misschien juist dat dit een zwak punt was. Je kunt wel roepen dat je er voor de natie wilt zijn, maar wat zegt dat als lezers eerst door de zeef van de vrijgemaakte beweging moeten? Reformatorisch Dagblad klinkt beperkt en weinig nationaal, maar die krant is niet gebonden aan één bepaalde kerk. Terwijl de krant wel binding had met de Nederlandse Hervormde Kerk: de oude publieke kerk met een sterke traditie om het hele volk te bereiken.” De promovendus weersprak dat hij zijn bronnen te veel had nagepraat. Hij wees op het onderscheid tussen doelgroep en achterban dat hij in zijn studie veelvuldig maakt. „Bij het RD komen doelgroep en achterban meer overeen dan bij het ND.” Wel erkende hij dat hij in zijn boek cijfers had kunnen opnemen over bijvoorbeeld kerkelijke achtergronden van abonnees om die stelling te onderbouwen.

Voorzienigheid

Bij de uitreiking van de doctorsgraad stond prof. dr. George Harinck, hoogleraar in Amsterdam en Kampen, stil bij het feit dat juist Van den Belt dit proefschrift schreef. „Hoe is het mogelijk dat iemand die afkomstig is uit een gezin dat afscheid had genomen van het christelijk geloof zo’n studie doet?” vroeg hij zich af. „Niets in jouw leven wees op deze interesse. Ineens leek de voorzienigheid een aannemelijke verklaring. Gods vinger prijzen kan nooit kwaad.”