Met introductiekortingen van soms 12 cent per liter wil de marktleider de aarzelende automobilist over de streep trekken. „Die aanvangskorting is zo ongeveer onze hele marge", zegt directeur Roderic Heeneman van de nieuwe Shell–keten. Nog voor het einde van dit jaar opent hij het 30e onbemande tankstation onder de naam Shell Express.

Nieuw is het initiatief niet. Shell was jarenlang met ruim zeventig onbemande pompstations onder de naam Tinq actief in deze snelgroeiende markt. Maar automobilisten hebben zo hun twijfels over de kwaliteit van de benzine bij een onbemande pomp van een B–maatschappij. De schelp op de rood–gele overkapping moet de doorslag geven bij de aarzelende automobilist.

Shell verkocht onlangs vijftig Tinq–pompen aan Gulf en nog voor het einde van het jaar vormt Shell de overgebleven 22 Tinq–pompen om tot Shell Express. Daarnaast worden er acht nieuwe onbemande express–pompen geopend.

Sneltanken verovert Nederland in hoog tempo. Waren er vorig jaar nog ongeveer vijfhonderd pompen, inmiddels loopt het aantal richting de zeshonderd. In Scandinavië is onbemand tanken eerder regel dan uitzondering en ook in Frankrijk is het populair. „Het hangt samen met het gebruik van betaalpassen en de hoogte van de brandstofaccijzen", zegt Heeneman. De consument die met hoge accijnzen wordt geconfronteerd, is eerder bereid service in te ruilen voor korting.

De onbemande Shell–pompen kennen geen eenduidig prijsbeleid. Bij de nieuwe Shell Express in Amsterdam–Noord betaalt een automobilist 1,134 euro voor een liter Euro 95. Ruim honderd kilometer verderop in het Gelderse Velp ligt die literprijs 4,5 cent lager, zo blijkt op de website van Shell.

„De prijsverschillen worden grotendeels verklaard door de kosten van de onbemande stations", verduidelijkt Heeneman. Op sommige locaties betaalt de oliemaatschappij bijvoorbeeld een hogere huur. Maar de Shell Express–pompen passen hun prijzen natuurlijk ook aan die van de lokale concurrenten aan.

De opkomst van het onbemande tanken staat haaks op het commerciële geloof in de pompwinkel. Nog niet zo lang geleden tasten supermarktconcerns en oliemaatschappijen de mogelijkheden af om de pompwinkels uit te bouwen tot kleine supermarkten.

Maar veel pompstationhouders zagen de afgelopen jaren de omzet van hun winkel sterk teruglopen. Eerst verbood toenmalig minister Borst van Volksgezondheid de verkoop van bier en wijn op de pompstations. „Die klap hebben we opgevangen", zegt Frans Evers, directeur Shell Nederland Verkoopmaatschappij. „Maar nu is het de oplopende tabaksaccijns die de omzet van de pompwinkels drukt."

Uitbaters van pompstations die geen heil meer zien in de bijhorende winkel, kunnen wat Shell betreft overstappen op de onbemande formule. Maar de oliemaatschappij wil, net als concurrenten Esso en Texaco, niet dat onbemande stations de overhand krijgen.

Het onlangs aan Kuwait Petroleum verkochte Tango is met bijna zeventig pompen de grootste keten van onbemande benzinestations. Shells concurrenten Esso en Texaco timmeren ook aan de weg met onbemande formules. Deze oliemaatschappijen exploiteren in Nederland beide een tiental onbemande pompen. Alleen BP ziet niets in de onbemande pompen voor de consument. „Wij kiezen voor service en gemakswinkels op onze benzinestations", zegt een woordvoerster.