Met honderden rennen groengeklede figuren een veld over in de afleveringen van Squid Game (letterlijk: octopusspel); net als bij Annemaria Koekoek. Lijkt onschuldig, maar wee de speler die nog beweegt als de grote pop op het veld omkijkt. Diegene wordt subiet doodgeschoten.

Mediapedagoge Marije Lagendijk van Bureau Jeugd en Media hoort dat veel kinderen op de basisschool de Netflixserie kennen. Signalen daarvan zijn onder meer de spelletjes die de leerlingen op het schoolplein spelen. „Je ziet bijvoorbeeld een opleving van een koekjeschallenge, waarbij kinderen met een scherp voorwerp een vorm uit een koekje snijden. Dat spel komt één op één terug in de serie.”

Squid Game laat ook de reformatorische gezindte niet zonder meer met rust, zegt Jeroen van der Laan, practor mediawijsheid van het Hoornbeeck College. Reformatorische jongeren zijn bijna net zo actief op Netflix als niet-reformatorische, blijkt uit onderzoek dat hij de afgelopen vier jaar verrichtte. „Dat betekent dat ook Squid Game op reformatorische scholen populair wordt.” Wel verwacht hij dat de hype hier met wat vertraging komt. „De christelijke doelgroep loopt nooit echt voorop bij nieuwe ontwikkelingen. Dat geldt ook voor series die op Netflix worden gelanceerd.”

TikTok

Mediapedagoge Lagendijk heeft verschillende verklaringen voor de populariteit van de Netflixserie onder kinderen. Een daarvan is het feit dat elementen van de serie overal op internet rondzwerven. Veel kinderen komen met Squid Game in aanraking via sociale media, zoals TikTok of Instagram. Ze zoeken het niet altijd bewust op, maar lopen aan tegen filmpjes van mensen die de spelletjes uit Squid Game nadoen. „Die fragmenten zijn niet eens altijd gewelddadig; sommige laten alleen het spelletje zien. Maar kinderen zijn nieuwsgierig. Ze klikken door of typen termen uit de serie in op Google. Dan zijn ze zo bij de trailer of de eerste aflevering.”

Een andere verklaring voor de populariteit van de serie is volgens de mediapedagoge groepsdruk. „Iedereen heeft het erover hoe spannend Squid Game is en kinderen krijgen het gevoel dat ze iets missen als ze niet mee kunnen praten.”

Ook speelt mee dat de afleveringen kinderlijk zijn opgezet, vermoedt Lagendijk. „Spelletjes spelen in een lichte en open omgeving met speeltoestellen is aantrekkelijk voor kinderen.” De „fantasiewereld met mierzoete kleuren” doet het hem, vermoedt ook practor mediawijsheid Van der Laan. „Squid Game wordt gepresenteerd als een visueel feest met non-stop spanning. Dat sluit direct aan bij de leefwereld van kinderen en jongeren.”

Afslachting

Marije Lagendijk heeft nog niet de hele serie bekeken. Maar de trailer en de eerste aflevering van Squid Game waren voldoende om te concluderen dat ze deze serie niet voor haar ontspanning zou kijken. „De massale afslachting van mensen vond ik echt intens.”

Dat kinderen de heftige beelden onder ogen krijgen, vinden Lagendijk en Van der Laan dan ook zorgwekkend. Het constant worden blootgesteld aan onder meer moord en doodslag kan geweld normaliseren, vrezen de twee. Als kinderen vaker worden geconfronteerd met heftige scènes, kan het geweld een legitieme oplossing lijken, stelt de mediapedagoge. Het zien van geweld heeft altijd invloed op de kijker, reageert Van der Laan stellig. Hij ziet daarin een risico op afglijden van kwaad tot erger. Dat begint volgens hem met gewenning en acceptatie. „Wie veel geweld ziet in series, kan het ook normaal gaan vinden dat er mensen worden gedood in de echte wereld. Hoe extremer het geweld dat kinderen zien, hoe groter de kans dat ze afglijden naar een bedenkelijk niveau van moraliteit. Al zeg ik daarmee niet dat ieder braaf ventje verandert in een moordende tiran.”

Daarnaast kunnen kinderen bang worden door het zien van scènes waar ze psychisch nog niet klaar voor zijn, stelt Lagendijk. „Ze kunnen nachtmerries krijgen, onrustig worden of zich terugtrekken. Sommigen kunnen niet slapen omdat ze voortdurend aan die nare beelden moeten denken.” Van der Laan vermoedt dat weinig jongeren het leuk vinden om zoveel bloed in het echt te zien.

Bij sommige kinderen leidt het zien van gewelddadige scènes zelfs tot kortstondige agressie. In België gingen basisschoolleerlingen zo ver dat ze de verliezers van Squid Gamespelletjes afstraften met slaan en schoppen. Zulke signalen heeft Lagendijk in Nederland nog niet opgevangen. Nuancerend: „Je kunt ook niet zeggen dat een kind dat Squid Game kijkt per definitie agressief wordt.”

Naastenliefde

In het licht van de Bijbel is Squid Game moeilijk goed te praten, stelt Van der Laan. „Veel elementen uit de serie staan haaks op de richtlijn die de Bijbel ons, onder andere in de Tien Geboden, aanreikt.” Daarbij wijst hij, naast het massageweld, onder meer op het feit dat de film egoïsme verheerlijkt – om te overleven moeten deelnemers aan Squid Game alleen aan zichzelf denken. Slechts één deelnemer kan winnen, de rest sterft tijdens het spel. „De Bijbel wijst ons juist op naastenliefde en zorg voor elkaar.”

Ook het beeld dat de serie schetst van het leven, vindt Van der Laan bedenkelijk. „Het wordt gepresenteerd als een spel, maar ook als een dystopie (JB: een verschrikkelijke fantasiewereld met alleen negatieve eigenschappen) waarin mensen worden gedood voor entertainment. Dat is niet hoe een maatschappij in het echt functioneert. Daarnaast is het leven niet zomaar een spel.”

Van der Laan raadt daarom niemand aan om Squid Game te kijken. „Ik zou niet weten wat voor voordelen het op kan leveren. Het is entertainment van bedenkelijk laag niveau. Waarom zou je zoiets wíllen kijken?”

Squid Game jaagt deelnemers de dood in

Vraag op een basisschool of middelbare school aan een willekeurige klas wie Squid Game kent, grote kans dat de meeste vingers omhoog gaan. Waarover gaat de razend populaire Netflixserie?

Wat is Squid Game?

Squid Game is een Zuid-Koreaanse serie van negen afleveringen. De serie is te bekijken op het filmplatform Netflix. Letterlijk betekent Squid Game octopusspel, verwijzend naar het laatste onderdeel van de serie.

In Squid Game strijden 456 Zuid-Koreanen om een geldprijs van ruim 30 miljoen euro. De overeenkomst tussen hen is dat ze diep in de schulden zitten.

Slechts één deelnemer kan de miljoenen opstrijken. Daarvoor moet diegene eerst zes kinderspellen winnen. Voorbeelden daarvan zijn Annemaria Koekoek –waarbij spelers binnen vijf minuten een veld over moeten steken, zonder dat ze rennend worden gezien– een knikkerspel, en touwtrekken.

Op het eerste gezicht ziet Squid Game er onschuldig uit. De spellen die de deelnemers moeten spelen en het decor zien er kinderlijk uit. De setting heeft iets weg van een groot vrolijk gekleurd speelhuis met klimrekken en glijbanen. Deelnemers lopen rond in groenblauwe pakken en bewakers zijn in het knalroze gekleed.

Echter, schijn bedriegt. De spellen in de serie blijken op leven en dood te worden gespeeld. Wie verliest, wordt zonder pardon ter plekke neergeschoten. Slechts de winnaar overleeft het spel.

Wat is de achterliggende gedachte achter Squid Game?

Volgens sommige deskundigen kan Squid Game worden gezien als een satire op de kapitalistische, individualistische samenleving, waarin mensen in problemen zitten en niets meer hebben te verliezen. Dat is terug te zien in de wanhoop waarmee de deelnemers hun leven wagen voor de geldprijs.

Tekenend is bijvoorbeeld de scène waarin de deelnemers de kans krijgen om uit het spel te stappen en er dan achter komen dat hun dagelijks leven in veel opzichten net zo meedogenloos is als het spel. Ook daar moeten ze vechten om het hoofd boven water te houden, bijvoorbeeld om hun schulden af te betalen.

Wie kijken de serie?

Volwassenen én jongeren –soms nog in de basisschoolleeftijd– kijken massaal Squid Game. Onlangs meldde Netflix op Twitter dat de serie binnen zeventien dagen ruim 111 miljoen kijkers heeft getrokken. Daarmee is Squid Game de grootste serielancering die Netflix ooit heeft gehad.

Waarom is de serie op Netflix zo populair?

Sommige deskundigen schrijven de populariteit van Squid Game toe aan de herkenbare elementen in de serie. Bijna iedereen heeft weleens geknikkerd. Ook de metafoor van vernietigend individualisme in de maatschappij roept herkenning op bij kijkers.

De populariteit van de serie past volgens deskundigen ook in de trend van stijgende belangstelling voor Zuid-Koreaanse films in het algemeen. Volgens Remko Breuker, Korea-expert aan de Universiteit Leiden, investeert het land veel geld in de „creatieve industrie.” Dat komt de kwaliteit van de films volgens Breuker ten goede en zou daarom de groeiende bekendheid van Koreaanse films kunnen verklaren.