Taal: De zaken niet bíj elkaar krijgen

Het gaat me in bovenstaande alinea om de woorden ”bij elkaar”. Als ik die hardop zou uitspreken, zou ”kaar” beklemtoond uit mijn mond rollen: „Ik kan die twee zaken niet bij elkáár krijgen.” Bij de meeste andere Nederlanders zal dat ook het geval zijn. Maar ik hoor steeds vaker dat mensen ”bij” beklemtonen. De eerste keer dat ik iemand „bíj elkaar” hoorde zeggen was zeven jaar geleden, op de school waar ik studeerde, in Zwolle. Enkele medestudenten –vooral uit Drenthe, Friesland en Groningen– legden de klemtoon op een voor mij onlogische lettergreep. Ook bij andere combinaties met ”elkaar”. Tijdens een presentatie van een opdracht kon je zomaar horen: „We hebben mét elkaar het onderzoek gedaan.” Of als er in de pauze een anekdote werd verteld: „Kelly was ongelofelijk boos. Ze frommelde het papier ín elkaar en gooide de prop uit het raam.” Of een tikkie jaloers: „Jan heeft het weer mooi vóór elkaar, hoor. Wat een geluksvogel.” De laatste jaren hoor ik dit dus steeds vaker, bij mensen uit alle hoeken van het land. Het zal wel een olievlek zijn die zich langzaam verspreidt. Zo gaat dat soms met dialecten. Wat mij betreft is ieder mens vrij om klemtonen op alle mogelijke plekken te plaatsen of achterwege te laten. Laat dáár geen misverstand over bestaan. Maar volgens mij was het lange tijd gebruikelijk om voorzetsels niet te beklemtonen, tenzij dat woordje een onderscheid moest duidelijk maken. „De soldaten streden niet tégen elkaar, maar mét elkaar.” „Femke staat óp de tafel, in plaats van erónder.” In het zuiden leeft trouwens ook een klemtoonvariant die volgens mij voorzichtig aan populariteit wint. Veel Vlamingen wensen elkaar geen gelukkig nieuwjáár, maar een plezant níéuwjaar. Bij de zuiderburen hebben ze het sowieso moeilijk met Hollandse klemtonen. Op een Belgische website wordt uitgelegd dat het geen advócaat, maar advocáát is. Geen reúnie, maar reüníé. Geen pagína, maar página. Vermakelijk, vind ik dat.

Taal: De zaken niet bíj elkaar krijgen

Mens & samenleving

RD.nl in uw mailbox?