Waar gebeurd praktijkvoorbeeld: Een jong stel wil een huis kopen. De jongeman heeft een studieschuld. De hypotheekadviseur weet dat hij gestudeerd heeft. Hij zegt: „Officieel moet ik vragen of jullie een studieschuld hebben. Maar dat doe ik niet, anders gaat de bank moeilijk doen.” Het stel haalt opgelucht adem en de hoge hypotheek komt in orde.

Het gedrag van de adviseur uit het voorbeeld is volgens hypotheekdeskundige André van Luijk „een uitzondering op de regel. Zelf vraag ik standaard of er een studieschuld is.”

Wat geen uitzondering is, is het verzwijgen van de studieschuld door hypotheekaanvragers. Op basis van een analyse van financiële gegevens van zogeheten koopstarters, signaleert toezichthouder AFM dat in 2018 meer dan twee op de vijf van hen een studieschuld had. Van deze groep verzuimde 10 procent de schuld te melden bij de hypotheekverstrekker, terwijl dit wel verplicht is.

Volgens de waakhond blijkt uit recent consumentenonderzoek dat dit probleem anno 2021 nog groter is geworden. Koopstarters in het bijzonder kunnen in gevaar komen door schulden niet te melden, omdat zij doorgaans financieel minder sterk staan.

Van Luijk: „Verzwijgen van de studieschuld is heel strikt genomen een vorm van fraude. Als de bank er in het verloop van het traject achter komt, is de kans groot dat je helemaal geen hypotheek meer kunt krijgen. Als de bank er niet achter komt, zet je jezelf financieel helemaal klem.”

De AFM gaat met hypotheekverstrekkers praten over een betere naleving van de regels voor het melden van studieschuld.

Volgens de AFM lijkt tot bijna een kwart van de koopstarters een hypotheek te hebben die hoger is dan de wettelijke norm. Dan gaat het om hypotheken die tussen de 50.000 tot 70.000 euro hoger zijn dan toegestaan is.

Stapelen

Een andere groep neemt een nog groter financieel risico, doordat zij kredieten stapelen. Deze groep sloot ook vaker een hogere hypotheek af. Vorig jaar en dit jaar zijn de normen voor consumptieve leningen voor de aanschaf van bijvoorbeeld een auto of een keuken aangescherpt, schrijft de waakhond. Daardoor lijkt dit probleem nu kleiner.

Van Luijk merkt op dat de AFM het helemaal niet heeft over leningen door ouders of andere familieleden. „Je ziet steeds vaker dat koopstarters hun hypotheek aanvullen met een lening binnen de familiekring. Soms is er zelfs sprake van het stapelen van onderhandse leningen met alle risico’s van dien.”

Voor de analyse maakte de AFM gebruik van CBS-cijfers over 2013 tot en met 2018. Ze tonen volgens de waakhond aan dat koopstarters „alles uit de kast halen om een woning te bemachtigen.”