Het is onmogelijk om voor 31 augustus alle Afghanen die de internationale partners in Afghanistan hebben geholpen te evacueren, stelt EU-buitenlandchef Josep Borrell. Amerikaanse president Joe Biden had 31 augustus genoemd als beoogde deadline voor alle evacuaties, dezelfde datum als waarop de terugtrekking van de VS uit Afghanistan klaar moest zijn.

Borrell heeft bij de Verenigde Staten geklaagd over de beveiliging van de luchthaven van Kabul. Deze zou te streng zijn, waardoor het lastig is voor Afghanen die de Europese Unie hielpen om op het terrein te komen.

De lange en bloedige geschiedenis van Afghanistan.

Lees ook

Afghanistan: altijd klem tussen grootmachten

Vrijwel alle Afghaanse medewerkers van de Nederlandse ambassade in Kabul zijn met hun families op de luchthaven aangekomen voor evacuatie. Dat bevestigt het ministerie van Buitenlandse Zaken na berichtgeving van NRC. Ze worden van daaruit naar Nederland gebracht.

Talibanstrijders weigeren overheidsmedewerkers in de Afghaanse hoofdstad Kabul toe te laten tot hun kantoren. Kort na de machtsovername zei de Taliban nog dat overheidspersoneel weer aan het werk kon gaan.

De groepering kondigde dinsdag een algemene amnestie aan voor mensen die in dienst waren van de gevallen overheid. „U kunt veilig uw gewone leven weer hervatten en weer aan het werk”, aldus de Taliban eerder.

De Amerikaanse president Joe Biden heeft door de Afghanistan-crisis zijn weekendplannen aangepast. Hij blijft zaterdag in Washington. Eigenlijk had hij al vrijdag naar zijn huis in Wilmington (Delaware) willen gaan.

Volgens het Witte Huis buigt Biden zich over de problemen in Afghanistan, waar de radicaalislamitische Taliban bijna een week geleden de macht overnamen. Bij het vliegveld van de Afghaanse hoofdstad Kabul willen duizenden mensen worden geëvacueerd uit angst voor de fundamentalisten. De Amerikaanse strijdkrachten en andere landen hebben er een luchtbrug opgezet.

Een Belgische C-130 heeft vanuit de Afghaanse hoofdstad Kabul behalve Belgische evacués ook Nederlanders meegenomen naar Islamabad in Pakistan, meldt het Belgische persbureau Belga op basis van mededelingen van bewindslieden.

Met vluchten van de C-130’s werden samen circa 170 mensen uit Afghanistan geëvacueerd, aldus de federale regering. Mogelijk zullen er zaterdag nog meer vluchten plaatsvinden.

Het is een groep van ruim tweehonderd Afghaanse evacués, voornamelijk medewerkers van de Nederlandse ambassade, zaterdag gelukt aan boord te gaan van een evacuatievlucht naar Nederland. Zij wisten zaterdagochtend in veiligheid het Nederlandse crisisteam te bereiken op de militaire basis van de luchthaven van Kabul, bevestigden ambassademedewerkers vroeg in de middag aan NRC.

Nederland heeft tot nu toe 135 mensen uit Afghanistan naar Nederland gehaald. Dat blijkt uit cijfers die de ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie zaterdag hebben gepubliceerd. Het is voor het eerst dat er een overzicht is gemaakt van het aantal mensen dat is geëvacueerd sinds de Afghaanse hoofdstad Kabul weer in handen van de Taliban viel. Er wordt sinds woensdag gevlogen.

Het gaat zowel om mensen met een Nederlands paspoort als Afghanen die voor Nederland gewerkt hebben. Op de Willem Lodewijk van Nassaukazerne in Zoutkamp, waar die laatste groep wordt opgevangen, bevinden zich volgens de nieuwe gegevens momenteel 78 Afghaanse evacués.

De Taliban hebben geen enkele buitenlander ontvoerd in Afghanistan, maar sommigen worden ondervraagd voor hun vertrek uit het land. Dit stelt een anonieme zegsman van de soennitische extremisten zaterdag.

„Onze strijders blijven zich inhouden”, zei hij. Hij wees elke verantwoordelijkheid voor de chaos rond de luchthaven van de Afghaanse hoofdstad Kabul van de hand. Sinds de Taliban aan de macht kwamen een week geleden, zijn er zeker twaalf mensen omgekomen in het gedrang bij het vliegveld.

Rond 15.15 uur landt er op Schiphol een vliegtuig met ongeveer 150 mensen die zijn geëvacueerd uit Afghanistan. Dat heeft het ministerie van Defensie gemeld op Twitter.

Defensie heeft een luchtbrug voor evacuatievluchten vanuit de Afghaanse hoofdstad Kabul. Mensen worden uit Afghanistan naar een veilig land in de regio gebracht en van daaruit gaan de evacués met een groter toestel naar Nederland. Volgens de planning gaat er drie keer per dag een vlucht heen en weer naar een veilige luchthaven. Hiervoor heeft Defensie twee C-130 transporttoestellen beschikbaar. Een daarvan is sinds donderdag defect.

De eerste groep van 35 uit Afghanistan geëvacueerde Nederlanders landde woensdagavond op Schiphol. In de nacht van donderdag op vrijdag was er een evacuatievlucht uit Kabul met 53 personen aan boord, onder wie een Nederlander. Donderdag waren al 79 mensen opgehaald uit Kabul, onder wie negen Nederlanders. Vrijdagmiddag landde er op Schiphol een toestel met ongeveer 180 mensen.

Vrijdag zei demissionair minister van Buitenlandse Zaken Sigrid Kaag dat er nog meer dan zevenhonderd Nederlanders in Afghanistan zijn.

Nederland evacueert niet alleen Nederlanders uit Afghanistan, maar ook Afghanen die de Nederlandse missie in het land hielpen en nu gevaar lopen.

Een groep Afghanen die op dit moment nog de verlaten ambassade in de Afghaanse hoofdstad Kabul bewaakt, wil naar Nederland om hier asiel aan te vragen. In gesprekken met NU.nl verklaren twee van de bewakers dat ze zich in de steek gelaten voelen. Ze vrezen te worden opgepakt door de Taliban.

Het gaat om een groep van meer dan honderd bewakers. Van dertien van hen heeft NU.nl identiteitskaarten ingezien en ook oorkondes voor trainingen die zijn verstrekt door de ambassade. De anderen wilden zich uit angst voor de Taliban niet bekendmaken.

„De meesten van ons werken hier al meer dan tien jaar”, zegt een van de bewakers. „Van de ene op de andere dag was het ambassadepersoneel verdwenen. We voelen ons in de steek gelaten. De Taliban hebben nu nog geen sterke greep op Kabul. Maar ze zullen op een gegeven moment huis-aan-huisbezoeken gaan afleggen. Als de Taliban erachter komen dat we voor Nederlanders werken, zullen ze ons komen oppakken, vrezen we. Daarom willen we weg.”

Nog eens vijftig Afghaanse vluchtelingen zijn aangekomen bij de Willem Lodewijk van Nassaukazerne in het Groningse Zoutkamp, waar het COA noodopvang heeft ingericht.

Vrijdagavond kwam daar de eerste bus met 28 evacués uit Afghanistan aan. Later in de nacht arriveerden nog eens vijftig mensen.

De mensen zijn op de locatie verwelkomd en hebben basale informatie gekregen en alle voorzieningen die nodig zijn voor de eerste avond en nacht. Daarna zijn zij naar hun kamers begeleid. „De evacués waren erg moe na een lange reis en spannende tijd”, laat het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) weten.

De Willem Lodewijk van Nassaukazerne werd dinsdag door Defensie aangewezen als noodopvanglocatie voor mensen die door de overheid uit Afghanistan zijn gehaald. In de kazerne is ruimte voor in totaal 540 personen.

Twee Duitse militaire helikopters zijn zaterdag op de luchthaven van Kabul gestationeerd, om te helpen bij de door een enorm gedrang rond het vliegveld bedreigde evacuaties. Twee Amerikaanse helikopters hadden dit weekeinde al meer dan 160 evacués opgepikt op circa tweehonderd meter afstand van de luchthaven.

Volgens de Duitse strijdkrachten hebben de VS om de kleine helikopters van het type H-145M gevraagd. Die kunnen landen in dichtbevolkte gebieden. De Amerikanen hebben in Kabul veel grotere helikopters. De Duitse toestellen worden ingezet bij operaties voor mensen die willen vluchten, maar niet bij de luchthaven kunnen komen en in acuut gevaar verkeren. De Duitse toestellen worden uitsluitend gebruikt samen met Amerikaanse en niet buiten de regio Kabul.

Een reeks landen evacueert duizenden mensen die uitwijken uit het door de extremistische Taliban onder de voet gelopen land. De Duitse ‘Bundeswehr’ heeft er al circa 1800 overgevlogen sinds de machtsovername van afgelopen zondag. Ze worden naar Tasjkent (WELK LAND?), 740 kilometer noordelijker, overgebracht en vliegen dan verder met civiele toestellen. De Duitse ambassade heeft gewaarschuwd dat mensen die op eigen houtje naar het vliegveld van Kabul gaan, dat op eigen risico doen. Er zijn al twee Duitsers gewond geraakt in de straten van de stad.

Rond de luchthaven heerst door de toestroom van wanhopige mensen een chaos. De toegangspoorten voor de luchthaven zelf worden volgens ooggetuigen door Amerikaanse militairen op onvoorspelbare momenten geopend en gesloten. Uit een luidspreker is volgens een getuige gemeld dat de noordelijke ingang de komende twee dagen gesloten blijft. Voor de poorten drommen allerlei mensen samen die de extremisten vrezen, van alle leeftijden en beroepsgroepen, inclusief acteurs, ex-militairen, ambtenaren, bejaarden en vrouwen met baby’s.

De VS hebben het vliegveld in handen en gaan over het luchtruim. Rond het vliegveld is ook een soort niemandsland waar voormalige Afghaanse commando’s die met de Amerikanen werken proberen de menigte op afstand te houden. Daarbij wordt volgens ooggetuigen soms geschoten, zowel in de lucht als over de hoofden van de mensen heen. Daarbuiten proberen Talibanstrijders mensen weg te jagen en te ontmoedigen naar het vliegveld te gaan. Daarbij wordt ook geweld gebruikt.

Het lijkt erop dat landen zoeken naar manieren om landgenoten te evacueren zonder dat die zelf naar het vliegveld gaan. De Turkse autoriteiten hebben laten weten vrijdag nog eens honderd Turken uit Afghanistan te hebben geëvacueerd. Daarbij werd vermeld dat „Turkse militaire eenheden de landgenoten hebben gered op verscheidene plaatsen in het centrum van Kabul”.

Een van de stichters van de extremistische soennitische beweging Taliban, mullah Abdul Ghani Baradar Akhund, is in de Afghaanse hoofdstad Kabul aangekomen voor overleg met andere Talibanleiders over de vorming van een regering. De Taliban namen een week geleden de macht over in Afghanistan en profileren zich momenteel als gematigder dan hun ideologie en jarenlange bloedige terreur doen vermoeden. Ze willen een regering vormen samen met andere partijen. Baradar geldt als de topman van de Taliban en wordt als de emir van het nieuwe ‘emiraat Afghanistan’ gezien.

Baradar komt uit de provincie Uruzgan en stond samen met zijn jeugdvriend Mohammed Omar (1960-2013) aan de wieg van de Taliban, die Omar leidde. Baradar werd in 2010 door de Pakistaanse en Amerikaanse veiligheidsdiensten opgepakt, maar is in 2018 op aandringen van Washington vrijgelaten. Hij heeft daarna naam gemaakt als diplomaat van de Taliban. Baradar, broer, is feitelijk een bijnaam van hem.

Een van de Talibanleiders die over de nieuwe regeringsploeg praten is Khalil Haqqani. Hij wordt door de VS gezocht als leider van een terroristische organisatie, het Haqqani Netwerk. Dat is in de strijd het best getrainde en bewapende onderdeel van de Taliban gebleken en is volgens waarnemers een criminele terreurgroep uit het grensgebied van Afghanistan en Pakistan. Het netwerk is nu belast met de veiligheid in Kabul.

Het netwerk wordt verantwoordelijk gehouden voor drugscriminaliteit, ontvoeringen, banden met terroristen en de bloedigste aanslagen in de Afghaanse oorlog. De basis van het netwerk ligt in de oorlogen van de jaren zeventig en tachtig, in een bergachtig grensgebied ten zuiden van Kabul. De stichter van het netwerk, Jalaluddin Haqqani, was daar een guerrillaleider.

Vrijwel de hele Tweede Kamer wil van demissionair minister Ank Bijleveld (Defensie) weten wat Nederlandse militairen kunnen doen om mensen vanuit de Afghaanse hoofdstad Kabul te evacueren. Andere landen, waaronder Frankrijk en Duitsland, brengen actief personen vanuit Kabul naar het vliegveld.

Maar Nederlanders en Afghanen die naar Nederland mogen, moeten zelf het vliegveld zien te bereiken. Ze worden vaak tegengehouden bij controleposten van de Taliban. Ook Amerikaanse troepen weigeren hen soms toegang tot het vliegveld.

De indieners van de Kamervragen willen weten wat Nederland kan doen met de bondgenoten ter plaatse om ook Nederlanders en andere evacués naar het vliegveld te krijgen. Ook willen ze weten of een militair advies verhindert hen op te halen of dat er iets anders speelt. Verder zijn er vragen over het aantal evacués. Dat blijkt met in totaal ongeveer 700 fors hoger te liggen dan eerder gedacht. De partijen willen met spoed antwoord van de minister.

De ondertekenaars van de Kamervragen zijn samen goed voor ongeveer 120 van de 150 Kamerzetels. De PVV, FVD, JA21, Groep Van Haga en Fractie Den Haan hebben zich niet bij de vragen aangesloten.

Demissionair minister Sigrid Kaag (Buitenlandse Zaken) zei vrijdag dat „alle mogelijkheden” onderzocht worden om de mensen naar Nederland te halen. „Maar uiteindelijk zijn we afhankelijk van wat onze militairen en bondgenoten zeggen wat haalbaar en veilig is.”

Vijf officiële websites van de Afghaanse Taliban zijn sinds vrijdagavond laat op zwart. De sites zijn een belangrijk communicatiemiddel voor de Taliban, die ze gebruiken voor het verspreiden van officiële informatie. Het is onduidelijk of er technische problemen zijn of dat sprake is van een doelgerichte actie tegen de de radicaalislamitische organisatie.

De sites in het Engels, Arabisch, Pashtu, Urdu en Dari werden volgens onlineregisters beveiligd door CloudFare. Een woordvoerder van dit Amerikaanse beveiligingsbedrijf kon geen commentaar geven.

De krant The Washington Post meldde vrijdag op gezag van de SITE Intelligence Group, een organisatie die online extremisme volgt, dat ook verschillende WhatsApp-groepen van de Taliban afgesloten zijn. De versleutelde berichtendienst is eigendom van Facebook, dat de Taliban van zijn platformen weert.

Amerikaanse militairen hebben kort de luchthaven van de Afghaanse hoofdstad Kabul verlaten om mensen op te halen die geëvacueerd willen worden uit vrees voor de nieuwe machthebbers, de radicaalislamitische Taliban. De soldaten pikten met drie Chinook-helikopters 169 burgers op die op tweehonderd meter van het vliegveld gestrand waren, meldt het Amerikaanse ministerie van Defensie.

Het Pentagon gaf geen informatie over de nationaliteit van de mensen. De Amerikaanse president Joe Biden had eerder gezegd dat 169 Amerikanen met behulp van Amerikaanse troepen de luchthaven waren binnengekomen. De Amerikanen hebben het vliegveld in handen.

Tegelijkertijd komen er berichten dat Taliban-strijders Amerikaanse burgers hebben geslagen. De Amerikaanse defensieminister Lloyd Austin noemt dit onaanvaardbaar.

In een gesprek met parlementariërs zei Austin dat Amerikanen zijn „geslagen” door Taliban in Kabul, melden Amerikaanse media. Zij baseren zich op deelnemers aan het overleg. Het lijkt te bevestigen dat de Taliban zich steeds harder opstellen. Kort na de machtsovername hadden zij nog aangekondigd geen wraak te zullen nemen na 20 jaar strijd tegen de buitenlandse troepen in het land.

Het was een week die niet snel vergeten zal worden. In enkele dagen tijd kwam Afghanistan, waar tijdens militaire interventies van westerse landen ook 25 Nederlanders omgekomen zijn, weer in handen van de taliban.

Lees ook

Debacle in Afghanistan moet leiden tot grondig zelfonderzoek van de politiek

Binnen enkele weken zullen de Taliban bekendmaken hoe ze Afghanistan gaan regeren. Dit heeft een woordvoerder van de radicaalislamitische organisatie zaterdag gezegd.

Volgens de woordvoerder werken de juridische en religieuze specialisten van de Taliban momenteel samen met deskundigen op het gebied van buitenlandse politiek aan een nieuw regeermodel. Binnen enkele weken moet dat klaar zijn.

De Taliban voerden tussen 1996 en 2001 een schrikbewind in Afghanistan. Ze verloren de macht na de Amerikaanse invasie in 2001. Sinds hun snelle machtsgreep vorige week proberen ze zich gematigder te presenteren.

Het liveblog van vrijdag is hier terug te lezen.