De kiesraad meldde maandag nadat bijna alle stemmen waren geteld dat Janoekovitsj, de door Moskou gesteunde kandidaat van het establishment, 49,42 procent van de stemmen had behaald tegen 46,7 procent voor Joesjtsjenko, de oppositieleider die op westerse leest geschoeide hervormingen wil doorvoeren.

Een door het Westen bekostigde ’exitpoll’ wees juist in de richting van een overwinning voor Joesjtsjenko. De oppositieleider beschuldigt de autoriteiten van fraude en riep zijn aanhangers op bijeen te blijven tot hun overwinning wordt erkend. ‘De wil van het volk kan niet worden gebroken. Hun stemmen kunnen niet worden gestolen.’ Vanuit heel Oekrane trokken aanhangers van de oppositieleider naar de hoofdstad, om zich bij het protest aan te sluiten. Joesjtsjenko heeft ze het advies gegeven een tent mee te nemen. Sommige betogers droegen vlaggen van Georgië mee, waar zich een jaar geleden een geweldloze revolutie voltrok.

Volgens waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), de Raad van Europa, het Europarlement en de NAVO voldeed de stembusgang niet aan de democratische standaard. De autoriteiten zetten staatsgeld en de eigen media in ten gunste van de premier, zei Bruce George, de leider van de buitenlandse waarnemers. De Amerikaanse senator Richard Lugar, die door president George Bush naar Kiev was gestuurd om toezicht te houden op de verkiezingen, zei er niet aan te twijfelen dat de stembusoverwinning van Janoekovitsj het gevolg was van een vooropgezet plan, ‘hetzij onder leiding of met medewerking van regeringsmensen’.

Alle lidstaten van de EU riepen de Oekraense ambassadeur in hun land ter verantwoording. ‘Wij maken ons grote zorgen’, zei de Nederlandse minister van buitenlandse zaken Ben Bot. De Duitse minister van buitenlandse zaken Joschka Fischer zei de berichten over verkiezingsfraude serieus te nemen. De EU ziet veel meer in oppositieleider Joesjtsjenko dan in de door scheidend president Leonid Koetsjma naar voren geschoven Janoekovitsj. Het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken riep de regering van Oekrane op de beschuldigingen van fraude te onderzoeken. Dat moet snel gebeuren, zei woordvoerder Adam Ereli, anders ‘beschouwen wij de uitslagen als besmet en moeten wij overdenken welke reacties in de verstandhouding gepast zijn’.

Ook binnen Oekrane groeit het verzet tegen de zege van Janoekovitsj. De grote steden Lviv, Ternopil, Vinnitsia en Ivano–Frankivsk lieten weten alleen Joesjtsjenko te erkennen als president. De gemeenteraad van de hoofdstad Kiev riep het parlement op de verkiezingsuitslag niet te erkennen. In Lviv in het westen van het land gingen 20.000 betogers de straat op om hun aanhankelijkheid aan Joesjtsjenko te betuigen.

De Russische president Vladimir Poetin feliciteerde Janoekovitsj met zijn overwinning. Poetin maakte de afgelopen campagneperiode duidelijk dat zijn sterke voorkeur naar Janoekovitsj uitgaat. Een Russische waarnemer, Vladimir Roesjailo, verklaarde in schril contrast met zijn westerse collega’s dat de stembusgang ‘open, eerlijk en vrij’ was verlopen.

De belangrijkste politieke bondgenoot van Joesjtsjenko, Joelia Tymosjenko, riep op tot een algemene staking. ‘Stop met werken, stop met leren, laat het allemaal stoppen’, riep zij de Oekraners op. Een andere bondgenoot van Joesjtsjenko in het parlement, Ohleh Rybatsjoek, zei dat de oppositie een spoedzitting van het parlement heeft gevraagd om hertelling van de stemmen te eisen en een motie van wantrouwen in te dienen tegen de kiesraad. Mogelijk wordt de zitting dinsdag al gehouden.

De grote chocoladeproducent Rosjen sloot zijn fabrieken voor een week uit protest tegen de stembusfraude. Als andere belangrijke werkgevers dat voorbeeld volgen, dan dreigt de economische groei van de laatste tijd teniet te worden gedaan.