Dat schrijven Rosanne Oomkens en Roeland van Geuns in het nieuwste nummer van het economische vakblad ESB. Oomkens werkt bij het onderzoeksbureau Panteia en Van Geuns houdt zich als lector aan de Hogeschool van Amsterdam bezig met schuldhulp en armoedebestrijding.

De hulp komt vaak niet van de grond omdat aan de ene kant werkgevers vinden dat werknemers met financiële problemen de eerste stap moeten zetten en zij niet goed weten hoe ze werknemers moeten helpen.

Aan de andere kant durven werknemers uit schaamte of uit angst hun baan te verliezen niet bij hun baas aan te kloppen, blijkt uit het onderzoek van Oomkens en Van Geuns. Slechts 17 procent van de bedrijven heeft specifiek beleid voor hulp aan werknemers met financiële problemen.

Minder productief

Hulp voor mensen met schulden is taak van gemeenten, maar de laatste jaren is er steeds meer aandacht voor de rol die werkgevers kunnen spelen. Zij kunnen geldproblemen in een vroeg stadium signaleren, is de gedachte, bijvoorbeeld wanneer een medewerker vraagt om een voorschot op het salaris.

Uit onderzoek van het budgetinstituut Nibud blijkt dat in drie op de vijf bedrijven mensen rondlopen met geldproblemen. De coronacrisis maakt dat probleem alleen maar groter, zegt Oomkens in een toelichting. „Werknemers met tijdelijke en flexibele arbeidscontracten zijn extra geraakt en lopen daardoor risico op schulden. Tegelijk zie je dat werkgevers nu vooral bezig zijn het hoofd boven water te houden.”

Aandacht voor werknemers met financiële problemen, bijvoorbeeld door een echtscheiding, is volgens de onderzoekers in het belang van bedrijven zelf. Werknemers met geldzorgen zijn minder productief door concentratieproblemen en ze verzuimen vaker. Uit onderzoek van het Nibud blijkt dat dit een werkgever al snel 13.000 euro per jaar kost. Oomkens: „Dus het loont zeker om daar als bedrijf aandacht voor te hebben.”

Eerste stap

De onderzoeker vindt dat werkgevers de eerste stap moeten zetten als zij vermoeden dat medewerkers financiële problemen hebben. „Omdat de werknemer in een kwetsbare positie zit, kun je er niet automatisch van uitgaan dat iemand met geldproblemen bij zijn of haar leidinggevende aanklopt.” De onderzoeker ziet veel in de samenwerking met budgetcoaches of bedrijven die zich met schuldhulp bezighouden. „Daarbij fungeert een werkgever als verwijzer en wordt de hulp voor werknemers met geldproblemen laagdrempeliger. Je kunt ook niet verwachten dat de werkgever ingewikkelde gesprekken gaat voeren.”

Hoewel de hulp voor werknemers met schulden nog moeilijk van de grond komt, neemt de aandacht hiervoor wel toe, vermoedt Oomkens. Ze wijst op initiatieven om schulden te voorkomen. „Als ik zie wat er gebeurt, denk ik dat het aantal bedrijven dat hier serieus mee aan de slag is, groeit.”

Vakbond CNV probeert sinds een paar jaar in cao’s afspraken te maken over hulp aan werknemers om financiële problemen te voorkomen. In een aantal sectoren is dat gelukt, zegt woordvoerder Kees de Vos, maar dat gaat niet vanzelf. Bedrijven zien wel dat het ziekteverzuim voorkomt, maar hikken ook aan tegen de kosten. „Maar wanneer er eenmaal afspraken zijn gemaakt over workshops voor leidinggevenden of cursussen voor werknemers, zijn de reacties vooral positief.”