Reizen met EU-pas lijkt mooier dan het echt is
Op papier moet de Europese reispas heel wat voorstellen: veilig en betrouwbaar, gratis, geldig in alle EU-landen. Althans, als je de Europese Commissie en de Rijksoverheid moet geloven. Vooral dat „geldig in alle EU-landen” is eigenlijk gewoon een klein leugentje om bestwil. Even eerlijk: echt álle landen?
Nee. Tenminste, de laatste keer dat ik checkte, was Oostenrijk nog één van de 27 EU-landen. Toen ik daar vorige week in de mooie, volle zon landde, bleek de situatie toch wat ingewikkelder. In de ene hand heb ik mijn paspoort, in de andere mijn mobieltje met de CoronaCheck-app. Een paar uur eerder heb ik, na een negatieve coronatestuitslag, een QR-code in de app gemaakt. Dat zou ervoor moeten zorgen dat ik moeiteloos de grens over kan steken, volgens het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken.
Vol vertrouwen loop ik naar de douane, waar je vanzelfsprekend door streng kijkende mensen wordt gecontroleerd. Paspoort: oké. Coronabewijs: huh? De man kijkt me vragend aan als ik hem de QR-code in de app laat zien. „Wat is dit”, vraagt hij. Ik leg hem enigszins verbaasd door zijn vraag uit dat dit mijn Europese reispas is, die hij kan scannen en hem laat zien dat ik ‘groen’ ben.
„Hier heb ik dus niks aan”, antwoordt hij. Hij laat zien dat hij de code niet kan scannen en een papiertje nodig heeft waar met grote letters ”negative” op staat. Maar als je de route van gratis testen en de app kiest, heb je niet zo’n papiertje. „Welcome to the EU”, zegt hij terwijl hij met zijn ogen rolt. „Wat nu dan”, vraag ik hem geïrriteerd. „Je bent dus negatief getest”, vraagt hij mij weer. Ik zeg dat dit echt zo is; een eerlijk antwoord. „Nou, loop maar gauw door dan.”
Eigenlijk hoef ik helemaal niet in Oostenrijk te zijn, maar in Hongarije. Dat is het volgende struikelblok van de Europese reispas. Het idee dat de pas weer vrij reizen in de hele EU makkelijk maakt, is verloren gegaan op het moment dat de Europese lidstaten zelf wilden blijven bepalen onder welke voorwaarden reizigers met zo’n pas welkom zijn. Eenheid is ver te zoeken en de verschillen onder landen zijn groot.
Hongarije kleurt nu, net als Oostenrijk vorige week, groen. De kleurcode was eerst geel; je moest online toestemming voor je komst aanvragen en kunnen laten zien dat je voor zaken kwam, anders moest je –mét reispas– alsnog in quarantaine. Toestemming is zo geregeld, maar hoe kan ik laten zien dat het een zakenreis is? Niemand die het kan vertellen: de ambassade niet, de Hongaarse douane niet, het Nederlandse én Hongaarse ministerie van Buitenlandse Zaken niet. Het advies is uiteindelijk om naar Wenen te reizen en de trein naar Boedapest te nemen, die wordt niet gecontroleerd.
Die onduidelijkheid over waar Nederlanders nu wel naartoe kunnen en mogen, wat de coronamaatregelen daar precies zijn, welke landen wel of niet oranje gaan kleuren, leeft bij veel meer mensen in Nederland. Het ministerie van Buitenlandse Zaken en reisorganisaties zeiden deze week met vragen van reizigers te worden overspoeld. De Europese reispas verandert vrijwel niets aan al die onzekerheid, hoewel die verwachting in eerste instantie wel werd geschept. Reizen binnen de EU is en blijft nu nog even een groot uitzoekwerk.