Nederland kent elf product– en zes bedrijfschappen. In de productschappen werken bedrijven samen die zich met hetzelfde product bezighouden, zoals vlees, vis of zuivel. Het merendeel is actief in de agrarische sector. Bedrijfschappen zijn verbanden binnen een sector, bijvoorbeeld in de horeca of de detailhandel.

De eerste product– en bedrijfschappen werden in de jaren vijftig opgericht. Doel was het verbeteren van de kwaliteit van de producten. Door de saamhorigheid in die tijd van wederopbouw groeiden de schappen als kool. Naast innovatie proberen de schappen sectoren op orde te houden. Zij kunnen regels opstellen, bijvoorbeeld over voedselveiligheid, die gelden voor alle bedrijven binnen hun branche.

Ondernemingen beginnen echter steeds meer te morrelen aan het verplichte karakter van de schappen en de verplichte baten die zij moeten betalen. Sinds september proberen diverse slagerijen, akkerbouwers, veeboeren, veehandelaren en vissers de schappen te ondermijnen door heffingen niet te betalen.

Het aantal product– en bedrijfschappen is de afgelopen jaren al sterk gedaald door samenvoegingen. Het kabinet vindt nu dat de samenwerkingsverbanden moeten aantonen in hoeverre bedrijven hierom nog zitten te springen. De schappen hebben een jaar de tijd gekregen om hun bestaansrecht te bewijzen.

Op dit moment vallen ongeveer 500.000 meestal kleine en middelgrote bedrijven onder de zeventien schappen. In totaal leggen de schappen, waar circa 1200 mensen werken, elk jaar voor ongeveer 300 miljoen euro aan heffingen op.