Zelden liet het Vaticaan zich zo openlijk uit over een interne, Italiaanse kwestie als vorige week. Paul Gallagher, de feitelijke minister van Buitenlandse Zaken van de Heilige Stoel (Vaticaan), overhandigde een zogeheten diplomatieke nota aan zijn Italiaanse collega. Dat maakte het dagblad Corriere della Sera deze week bekend.

In de tekst wordt de Italiaanse staat formeel verzocht het wetsvoorstel te wijzigen dat bedoeld is om homo’s, transseksuelen, vrouwen en gehandicapten te beschermen tegen discriminatie. Het voorstel werd vorig jaar november met meerderheid aangenomen in het Huis van Afgevaardigden. De wet is nu in behandeling bij de parlementaire commissie voor Justitie van de Senaat. De laatste horde wordt de stemming in de Senaat, waar de regeringspartijen (de Democratische partij en de Vijfsterrenbeweging) maar een kleine meerderheid hebben.

Transparantie

Volgens het Vaticaan „beperkt een deel van het wetsvoorstel de vrijheid van de Rooms-Katholieke Kerk.” „Het strafbaar stellen van discriminerend gedrag op grond van geslacht, seksuele geaardheid, genderidentiteit,” zo schrijft het Vaticaan, „zou tot gevolg hebben dat de vrijheden die de katholieke kerk en haar gelovigen hebben, worden aangetast.” De kerk stelt dat de voorliggende wetstekst ingaat tegen haar rechten, zoals geformuleerd in een overeenkomst die de kerk in 1984 met de overheid sloot.

Ook vreest de Heilige Stoel dat rooms-katholieke scholen zich zullen moeten aanpassen aan schoolprogramma’s die ingaan tegen de christelijke opvatting van het gezin. De kerk wil daarnaast niet dat die scholen verplicht worden mee te doen aan de nationale dag tegen homofobie, lesbofobie en transfobie, die volgens het wetsvoorstel zal worden ingesteld.

De ongebruikelijke actie van het Vaticaan kan twee dingen betekenen. Het kan dat de kerk de wet op genderdiscriminatie ziet als zo’n belangrijke kwestie dat het Vaticaan nu openlijk druk uitoefent op Italië. Het kan ook zijn dat paus Franciscus transparanter wil optreden. Het verwijt dat de Rooms-Katholieke Kerk nogal eens te horen krijgt, is dat ze achter de schermen zich met de Italiaanse politiek bemoeit.

Kritiek

Het Vaticaan kreeg hoe dan ook een golf van kritiek over zich heen. „Het parlement is soeverein en mag geen inmenging ondergaan van een buitenlandse staat”, zei Alessandro Zan, de initiatiefnemer van het wetsvoorstel.

Of de interventie van het Vaticaan succes zal hebben, is de vraag. Voor zover bekend heeft de Heilige Stoel één keer eerder met een diplomatieke nota geprotesteerd. Dat was in 1970, aan de vooravond van de stemming over de wet op de echtscheiding. De wet kwam er toch gewoon door.

Zans wetsvoorstel staat al jaren ter discussie. Vorig jaar liep de Italiaanse bisschoppenconferentie er al tegen te hoop. Alle centrum-rechtse partijen willen dat de tekst wordt aangepast. In april schreven bovendien zeventien lobbygroepen van feministen en lesbiennes een petitie tegen het wetsvoorstel. Ze zijn onder meer bang dat vrouwen zich in de toekomst moeten identificeren als „menstruerende mensen”, omdat jezelf een vrouw noemen trans-exclusief zou zijn.