Europa zet zich schrap met Rice in aantocht
Hoewel het al lange tijd verwacht werd, moeten bij bewindslieden in sommige Europese landen dinsdag toch de rillingen over de rug zijn gelopen toen bekend werd dat ze de komende jaren Condoleezza Rice als de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken tegenover zich krijgen. Voor veel Europese diplomaten is ’Condi’ medeverantwoordelijk voor de slechtste transatlantische betrekkingen in decennia.
‘Straf Frankrijk, negeer Duitsland en vergeef Rusland’, was het advies van Rice aan president George Bush en de Amerikaanse regering in het voorjaar van 2003 toen bleek dat de drie Europese landen hun verzet tegen de oorlog in Irak niet wensten op te geven. De machiavellistische benadering van Rice heeft veel kwaad bloed gezet in de wereld en niet in de laatste plaats in de grootste landen van Europa. De banden tussen de Verenigde Staten en Europa zijn sinds het begin van de oorlog in Irak verbeterd, maar dat is volgens de Europeanen allerminst aan Rice te danken.
In de wereld van diplomaten wordt echter diplomatieke taal gesproken, ook als het gaat om een controversieel figuur als Rice. ‘Condi Rice is een vrouw met karakter, dat kunnen we in ieder geval zeggen’, zei de Franse minister van buitenlandse zaken Michel Barnier, eraan toevoegend dat Frankrijk goede betrekkingen wil met de VS en daarbij vooral naar de toekomst kijkt, niet naar het verleden.
De Franse nieuwsmedia gingen minder zachtzinnig om met het nieuws dat de nationale veiligheidsadviseur Rice hoogstwaarschijnlijk de opvolger van Colin Powell zou worden. De tv–zender France–2 toonde haar spelend op de piano en merkte erbij op dat haar voornaam van de Italiaanse muziekterm ’con dolcezza’ komt, wat zoiets als ’met zoetheid’ betekent. Maar ze wordt beschouwd als ‘een harde vrouw die zelden lacht’, aldus de zender. De linkse Franse krant Libération schreef over haar gortdroge uitspraken en over gelegenheden waarop zij diplomaten verraste met ‘de erg harde en vastberaden toon’ waarin zij over de Palestijnen sprak.
Russische analisten en politici hebben niet de verwachting dat er veel zal veranderen in het Amerikaanse beleid ten opzichte van Rusland, omdat dat de afgelopen vier jaar al door de ex–Ruslandkundige en Russisch sprekende Rice werd vormgegeven. Michail Margelov, voorzitter van de commissie buitenlandse zaken in het Russische hogerhuis, zei dat de benoeming van Rice zou kunnen leiden tot een algemene verharding van het buitenlands beleid van de VS, maar niet ten aanzien van Rusland.
De vooraanstaande politieke analist Jevgeni Volk ziet echter wel een gevaar in de aanstelling van Rice. ‘In tegenstelling tot Powell kent Rice Rusland van binnen’, zei hij. ‘Ze heeft geen illusies over wat er hier gaande is en dus zal het Amerikaanse beleid ten aanzien van Rusland verharden.’
In het Midden–Oosten is wisselend gereageerd op de benoeming van Rice. ‘Ze is een echte vriendin van Israël’, zei de Israëlische minister van buitenlandse zaken Silvan Shalom. ‘Haar vriendschap met Israël zit diep en is gebaseerd op religieuze gevoelens en een vergaand geloof.’ De topadviseur van de Israëlische premier Ariel Sharon, Dov Weisglas, zei in een recent interview dat Rice hem verschillende keren per week belt en dat ze elkaar dan met hun bijnamen ’Condi’ en ’Dubi’ aanspreken.
Dat onder Palestijnse diplomaten niemand is die iedere week met ’Condi’ spreekt, bleek uit de Palestijnse reactie op haar benoeming. ‘Laten we hopen dat ze geleerd hebben van hun fouten in de eerste ambtstermijn, namelijk dat de Palestijnse kwestie niet zichzelf oplost, je moet een proces beginnen’, zei het Palestijnse parlementslid Hanan Ashrawi.
De Palestijnse minister Saeb Erekat roemde Rice om haar ‘analytische en systematische denkvermogen’. Daarnaast zei hij te geloven dat zij voorstander is van de stichting van een onafhankelijke Palestijnse staat en alles zal doen om vrede in het Midden–Oosten te brengen.
De Israëlische analist Joseph Alpher zei echter niet verwachten dat Rice veel aandacht zal schenken aan de oplossing van het conflict in het Midden–Oosten. Volgens hem zullen de internationale strijd tegen het terrorisme, Irak en de nucleaire aspiraties van Iran altijd voorgaan op de Amerikaanse buitenlandse agenda. ‘De gematigde Arabische staten en Europa zullen klagen dat de kwestie niet wordt opgelost tenzij er meer omvattende pogingen worden gedaan en de Amerikaanse regering zal beloven meer te doen, maar niets ondernemen.’