China’s ambities en gedrag vormen „systemische uitdagingen” voor de wereldorde van onderlinge afspraken en regels, constateren premier Mark Rutte en zijn 29 collega’s. Maar ook voor terreinen die „relevant zijn voor de veiligheid van de alliantie”.

De leiders kwamen maandag voor het eerst in anderhalf jaar bijeen op het NAVO-hoofdkwartier. Voor de Amerikaanse president Joe Biden was het zijn debuut in Brussel. Daar sprak hij, na de jaren van onzekerheid onder zijn voorganger Donald Trump, zijn „krachtige toewijding” aan de NAVO uit, zei NAVO-chef Jens Stoltenberg na afloop. De bondgenoten hebben hun „eenheid, solidariteit en saamhorigheid herbevestigd en openen een nieuw hoofdstuk in de trans-Atlantische betrekkingen”, stellen ze in de slotverklaring.

De dertig bondgenoten hebben ook afgesproken meer met elkaar te overleggen en af te stemmen. Ze willen voorkomen dat ze elkaar verrassen, zoals Europese bondgenoten de VS onder Trump keer op keer verweten. Het nauwere overleg moet ook helpen onderlinge onmin, bijvoorbeeld tussen Turkije en een reeks andere lidstaten, te sussen. Of in ieder geval niet uit de hand te laten lopen. Dat ze op deze NAVO-top veel meer afspraken hebben gemaakt dan bij de edities van de afgelopen jaren, geldt als een eerste blijk daarvan.

Biden verzekerde de NAVO-bondgenoten dat ze op de VS kunnen rekenen, maar verwacht ook wat terug. Vrije democratische landen moeten zich verweren tegen opkomende autoritaire staten, vindt hij. Zeker tegen China, dat hij als geduchte concurrent ziet. Maar veel Europese lidstaten koesteren de handel met China en willen het land niet als tegenstander, laat staan vijand aanmerken.

Om zich tegen de opkomst van deze „systeemrivaal” te wapenen, hoeft de NAVO haar werkveld niet plotseling te verleggen naar Oost-Azië, zegt Stoltenberg. „China komt naar ons toe.” De alliantie, die van origine Europa en Noord-Amerika beschermt tegen vooral oervijand Rusland, zou zich volgens de Noorse secretaris-generaal het best kunnen verdedigen door de eigen veerkracht op te vijzelen. Bovendien komen de aanvallers van de toekomst niet met tanks over de Lüneburger heide, maar via een internetkabel of uit de ruimte.

Sommige lidstaten hadden graag gezien dat de NAVO ernaar zou streven om in 2050 ‘klimaatneutraal’ te worden. Daarover werden de bondgenoten het nog niet eens. Stoltenberg gaat een „realistisch” klimaatdoel voorstellen, hebben ze afgesproken.