Het idee van deze stelling is dus: voor kinderen is het nodig om op school ook andersdenkende kinderen te leren kennen. Ouders mogen hen niet afschermen van de rest van het land. Anders worden het geen goede burgers, omdat er dan te weinig respect wordt aangeleerd. Scholen mogen geen bubbel zijn, want een bubbelkind is alleen maar gewend om de eigen opvatting te horen. En kinderen moeten juist leren om allerlei opvattingen en culturen te leren respecteren, en daaruit zelf te kiezen, zo is de gedachte.

Nu pleiten ook veel politieke partijen voor een acceptatieplicht: scholen zouden bij de toelating dan alle leerlingen moeten toelaten, als ouders de grondslag respecteren. Maar de bovenstaande stelling gaat veel verder dan dat. Volgens deze stelling moeten scholen de diversiteit van de samenleving weerspiegelen, in elk geval qua leerlingpopulatie. Maar ook als het lerarenkorps en de grondslag hetzelfde blijven, zorgt zo’n diverse leerlingengroep automatisch ook voor andere benaderingen in de inhoud van het onderwijs. Zeker in de basisschoolleeftijd.

Volgens sommige politici is er dus ook meer nodig dan die acceptatieplicht. Dat zien we bijvoorbeeld in de vragen van Eerste Kamerleden over dit wetsvoorstel. Senatoren van D66 stellen aan de minister vragen als: „Hoe zal deze wet het vmbo-onderwijs op orthodox-reformatorische en islamitische scholen veranderen?” En: „Hoe kan de inspectie de gewenste schoolcultuur afdwingen?” Deze radicale visie op burgerschapsvorming heeft dus vrijwel geen vertrouwen in ouders of schoolbesturen, en verlangt waarborgen dat kinderen op alle scholen de nodige vorming vanuit de liberale mainstream meekrijgen. Tussen haakjes: de staatsrechtelijke fout die hier wordt gemaakt is dat de ”democratische rechtsstaat” synoniem wordt voor de liberale levensvisie. Daarentegen moeten de rechtsstatelijke kernbeginselen zodanig afgebakend blijven dat verschillende vreedzame levensbeschouwingen deze kern kunnen steunen.

Maar is dat opgroeien op een pluriforme school inderdaad nodig om in deze tijd een goed burger te worden? Kernbegrip in de nieuwe wettelijke burgerschapsbepaling is ”respect”. De uitleg die ik hierover vanuit de Latijnse wortels van het woord kreeg (op de reformatorische school) is me altijd bijgebleven. Je zou ”respect” letterlijk kunnen vertalen met ”teruggekeken”. Docent dr. De Niet: een ander respecteren is: met die ander over zijn schouder terugkijken naar wat hem ten diepste drijft.

Wat zou het dan zijn dat anderen beweegt om van homogene scholen af te willen? Wat ik ervan begrijp, is de vrees dat de tegenstellingen en vijandbeelden in de samenleving tussen bevolkingsgroepen erger worden. De politieke stijl van populistische partijen heeft immers nogal wat tegenstellingen en onbegrip in de samenleving blootgelegd. Maar ook de houding tegenover reformatorische kerken en scholen (zeker als het gaat om homoseksualiteit) is een voorbeeld dat mensen van verschillende geloven in Nederland over het algemeen te weinig over elkaars schouder meekijken.

Daarbij komt dat het een breder klinkend pleidooi is dat er op school meer aan morele vorming moet worden gedaan. Ook horen we de vraag of scholen niet al vroeger (vanaf de peuterleeftijd) de opvoeding deels van ouders moeten overnemen. In meerdere aspecten lijkt het vertrouwen in ouderlijke opvoeding kleiner te worden en de verwachtingen van scholen groter.

Maar wat drijft ons dan om te blijven pleiten voor homogene (reformatorische) scholen? Om dit met behulp van het persoonlijke verhaal duidelijk te maken: Menselijkerwijs gesproken is de éénduidige en samenhangende visie op mijn leven, op naastenliefde, op de overheid en op de samenleving die ik zowel vanuit huis als vanuit school meekreeg, essentieel geweest voor het langzaamaan ontwikkelen van een stabiele identiteit met verantwoordelijkheidsbesef en streven naar respect voor anderen. Die eenheid in identiteit tussen school en thuis is van belang, omdat school en ouders elkaar aanvullen. En dat is niet om zich vervolgens af te zetten tegen de buitenwereld, maar omdat heldere normen en waarden het mogelijk maken om voor anderen respect te leren hebben.

De auteur is advocaat bij BVD advocaten