Vier jaar Donald Trump liggen Israël nog vers in het geheugen. De Amerikaanse ambassade verhuisde van Tel Aviv naar Jeruzalem en Washington erkende de Israëlische soevereiniteit over de Golanhoogvlakte. Trump trok zijn land terug uit het atoomakkoord met Israëls aartsvijand Iran en faciliteerde het sluiten van vredesakkoorden tussen de Joodse staat en diverse Arabische landen die Teheran niet welgezind zijn.

Menig Israëlisch politicus hield dan ook zijn hart vast toen Joe Biden het Midden-Oostenbeleid van zijn voorganger als „destructief en kortzichtig” bestempelde. En hoewel de nieuwe bewoner van het Witte Huis nooit een volledige breuk met de politiek van Trump beloofde, deden zijn eerste daden op dat gebied wel enige alarmbellen in Jeruzalem afgaan.

Zo blies hij de onderhandelingen over het Iraanse nucleaire programma nieuw leven in, draaide de geldkraan naar de Palestijnen weer open en zegde toe mensenrechtenschendingen van bondgenoten in het Midden-Oosten ferm aan de kaak te zullen stellen. Tekenend was ook dat Biden na zijn inauguratie wekenlang wachtte tot hij een gesprek met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu voerde.

In de Israëlische pers verschenen al snel allerlei sombere analyses – en ook het veiligheidsapparaat krabde zich geducht achter de oren. In de meest pessimistische verwachting zou Israël er alleen voor staan; het optimistische scenario ging op zijn minst van een zeer kritische houding van Washington uit.

Beproeving

Zoals vaker in dit soort gevallen komt de échte beproeving van goede relaties in tijden van crisis. Het uitbreken van de gewelddadigheden tussen Israël en de Palestijnen in de Gazastrook vormt wat dat betreft een testcase die veel duidelijk maakt over de verhoudingen tussen Washington en Jeruzalem.

Aanvankelijk bleef het opvallend stil in Amerika. Geen openlijke steunbetuigingen aan het adres van Israël, noch veroordeling van Palestijnse raketbeschietingen. Het duurde ook tot eind vorige week voordat de VS speciaal gezant Hady Amr naar het Midden-Oosten stuurden om te bemiddelen. Dat voedde de gedachte dat onvoorwaardelijke goedkeuring vanuit Washington voor het Israëlische optreden ook in tijden van oorlog niet langer vanzelfsprekend is.

Inmiddels is echter wel gebleken dat er in de praktijk niet zo veel veranderde in de Amerikaanse steun voor Israël. Tot drie keer toe blokkeerden de Verenigde Staten de afgelopen dagen een resolutie in de Veiligheidsraad omdat daarin de Palestijnse raketbeschietingen op Israël niet expliciet werden genoemd – laat staan veroordeeld. Dat was geheel in lijn met de al­oude Amerikaanse opstelling in dit VN-orgaan. In het verleden sprak Washington met regelmaat zijn veto uit over verklaringen waarin Israël werd veroordeeld of op andere manieren werd benadeeld.

President Biden sprak maandag tijdens een gesprek met Netanyahu –het derde telefoontje tussen beide leiders sinds het begin van de gewelddadigheden– wel zijn steun voor een staakt-het-vuren uit. Tegelijkertijd benadrukte hij Israëls volste recht om zich te verdedigen. Hij onthield zich echter van ferme taal om zijn bondgenoot tot concessies te dwingen.

Daarmee weerstaat Biden ook de toenemende druk vanuit zijn eigen partij. Een groep van 28 Democratische senatoren presenteerde zondag een verklaring waarin werd aangedrongen op een bestand en meer Amerikaanse bemoeienis om burgerslachtoffers te voorkomen.

Israël interpreteert dat als groen licht om de militaire campagne in Gaza voorlopig voort te zetten.