Vanwege de coronamaatregelen kunnen maar dertig belangstellenden de avond dinsdag fysiek volgen vanuit het kerkgebouw in Lienden. En dus stonden de organisatoren, ethicus Stef Groenewoud en theoloog Aart Jongejan, wel even in dubio: hoe selecteren we die? Al snel kwamen de twee uit op de meest praktische insteek: wie het eerst komt, wie het eerst maalt.

Aan de avond zelf ging beduidend meer denkwerk vooraf. Doorslaggevend was een bezoek van Groenewoud aan een congres van de Society of Christian Ethics in januari 2020, in Washington. „Maar liefst 54 procent van de volwassen Amerikanen is bereid na zijn dood organen af te staan, hoorde ik daar van een van de sprekers. In Nederland blijven wij steken op zo’n 25 procent. Dat intrigeerde mij.”

Wat is de verklaring voor dat verschil?

„In Amerika heb je, anders dan in Nederland, honderden, grotendeels particuliere transplantatiecentra. Die hebben elk hun eigen systemen en hun eigen wachtlijsten en dus moeten ze ook allemaal hun eigen werving doen. Ook de sociale gemeenschappen in Amerika zijn daarmee enorm actief. Er wordt geworven in buurthuizen, clubs, verenigingen, en kerken; al dan niet samen met een nabijgelegen ziekenhuis. Die aanpak slaat aan en dat leidt, naar ik begreep, tot zo’n groot verschil.”

Kun je spreken van de Amerikaanse droom?

„Absoluut niet. Dat de donatiebereidheid in Amerika zo hoog ligt, was voor mij wel een eyeopener. In zo’n geliberaliseerde en geïndividualiseerde samenleving verwacht je dat niet direct. Maar een droom? Zeker niet. Veel centra vragen een forse aanbetaling voor ze een patiënt op hun wachtlijst plaatsen. Bedragen in de orde van grootte van 25.000 dollar zijn geen uitzondering. Daar komt bij dat al die centra elkaars rivalen zijn. Dat maakt het buitengewoon lastig om een match te maken tussen een donor aan de Oost- en een ontvanger aan de Westkust. Het systeem is niet gebaseerd op solidariteit, maar op concurrentie.”

Terug naar het initiatief. Wat is het doel van de avond?

„Voor Jongejan was het een onderdeel van zijn studie theologie aan de PThU. Wat mijzelf betreft: het beeld van een kerk in het hart van een gemeenschap waar allerlei mensen, kerkelijk of niet, bijeenkomen om zich te bezinnen op ethische vragen liet mij na Amerika niet meer los. Ik zou het heel mooi vinden als onze kerk dinsdag ook zo’n centrale functie kan vervullen voor Lienden en omstreken, net als tijdens de Vakantiebijbelweek.”

Gaat het nu om een wervingsavond of om een informatie-avond?

„Het laatste. Veel mensen, ook in christelijk Nederland, zijn sceptisch over de donorwet. Ik kan me dat voorstellen. Tegelijk daagt dat de kerk ook uit om vormend bezig te zijn. Daar hopen we deze avond een interactieve bijdrage aan te leveren, met dr. Paul Lieverse als oud-medisch specialist en oud-voorzitter van de Christian Medical Fellowship Nederland als hoofdspreker en vragenbeantwoorder. Iedereen kan de avond volgen via kerkdienstgemist.nl.”

Wat vindt uzelf van de donorwet?

„Her en der leeft de gedachte: mocht nou blijken dat die ons tóch aan meer donororganen helpt, dan is hij achteraf wellicht niet zo verkeerd geweest als gedacht. Dat deel ik niet. Ik sta sceptisch tegenover het uitgangspunt: we horen niets van u, dus nemen we maar aan dat u donor wilt zijn. De Australische filosoof Peter Singer citeert in een Amerikaans onderzoek een bloeddonor die zegt: Als ik er financieel voor zou worden beloond zouden al mijn vrijwillige donaties tot nu toe gereduceerd worden tot het bedrag wat ik ervoor krijg, terwijl ik er veel meer mee beoogde.

Hij spreekt in dat verband van de ondergravende werking van betalen. Dat effect kan ook optreden als je mensen donor maakt, die daar niet zelf voor kozen. Ik denk dat er best wat meer oog voor die ondergravende werking van ons het alternatief donorregistratiesysteem mag zijn. Dat laat onverlet dat de prikkelende vraag wat onder het huidige systeem de goede houding tegenover orgaandonatie is, blijft staan. Vandaar mijn hoop dat de avond massaal wordt gevolgd.”

hervormdlienden.nl