Met het instellen van de studiecommissie lost Biden een verkiezingsbelofte in waar de linkse flank van zijn electoraat zeer aan hecht. Die heeft de achterliggende maanden sterke druk op de president uitgeoefend om haast te maken met de hervorming van het hoogste rechtscollege in de VS.

Biden deed zijn belofte in het najaar van 2020. Directe aanleiding was dat president Donald Trump de conservatieve Amy Coney Barrett benoemde in de vacature die was ontstaan na het overlijden van Ruth Bader Ginsburg, die bekend stond als progressief. Het was de derde voordracht voor een opperrechter die Trump in vier jaar deed. Het is uitzonderlijk dat een president in één ambtstermijn zoveel opperrechters benoemt. Doorgaans is dat er maximaal één.

Het hof bestaat nu uit drie progressieve en zes conservatieve rechters. Democraten, vooral de uitgesproken progressieven, spreken nu van „scheve verhoudingen.” Omdat de leden voor het leven worden benoemd, vrezen liberale kiezers en politici dat de rechtsspraak nog tientallen jaren een conservatief karakter zal dragen.

President Biden heeft de studiecommissie opdracht gegeven een verkenning te doen van de geschiedenis en van het actuele debat over het functioneren van het hof. Maar in een toelichting staat dat de commissie ook de diverse opties voor hervorming van het hooggerechtshof moet onderzoeken. Daarbij gaat het onder andere om de vraag of het aantal rechters moet worden uitgebreid en of de zittingstermijn moet worden gelimiteerd.

Politieke waarnemers vinden het opvallend dat Biden niet om concrete suggesties voor hervorming heeft gevraagd. Dat zou volgens hen een aanwijzing zijn dat Biden vooral een gebaar wil maken naar de progressieve achterban, maar dat hij zelf nog geen concreet voornemen tot hervorming heeft.

De commissie telt 36 leden, bestaande uit zowel Republikeinse als Democratische gerenommeerde juristen. Biden wil over een half jaar een rapport in ontvangst kunnen nemen.

Zowel progressieve als conservatieve juristen waarschuwen dat de hervorming van het hof niet zonder risico is. Enkele Democraten hebben Biden eraan herinnerd dat president Franklin D. Roosevelt in 1937 een wetsvoorstel indiende om het aantal leden uit te breiden. Roosevelt wilde op die manier de tegenwerking die hij vanuit het hof ervoer elimineren. De wet haalde het niet en door de poging verspeelde hij nogal wat goodwill bij politiek gematigde Amerikanen.

De als liberaal bekend staande opperrechter Stephen Breyer, die vanwege zijn leeftijd naar verwachting komende zomer terugtreedt, waarschuwde vorige week in een toespraak het hooggerechtshof te vrijwaren van politieke spelletjes. „Wie dat doet, ondergraaft het vertrouwen in de rechtsspraak. Dat is heel schadelijk voor het aanzien van de rechtsstaat.”

Ook conservatieven zijn bezorgd. „Het handhaven van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht is essentieel voor het behoud van onze constitutionele democratie”, zegt Kelly Shackelford, directeur van het First Liberty Institute, een organisatie die zich inzet voor religieuze vrijheid.