„China’s acties bedreigen de op regels gebaseerde wereldwijde stabiliteit”, stelde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken donderdag. Hij deed zijn uitspraken bij de aftrap van het topoverleg tussen de Verenigde Staten en China in Anchorage in de Amerikaanse staat Alaska.

Ministers uit de VS en China zijn in Alaska voor een tweedaagse bijeenkomst. Het gaat om het eerste topoverleg tussen de grootmachten sinds het aantreden van de nieuwe Amerikaanse president Joe Biden. Namens de VS is Blinken aanwezig, voor China zijn topdiplomaat Yang Jiechi en de minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi naar Alaska afgereisd.

Blinken zei onder meer bezorgd te zijn over cyberaanvallen op de VS. Ook kondigde hij aan het te willen hebben over de situatie in Hongkong en Taiwan en de „economische dwang” van China op Amerikaanse bondgenoten.

Geen concessies
Tijdens een tien minuten durende openingsverklaring van Yang beschuldigde de diplomaat de VS ervan zich te bemoeien met interne aangelegenheden. De VS beschuldigden China na afloop van het schenden van het protocol door langer dan de ingeplande twee minuten te spreken. Volgens China waren het juist de Amerikaanse vertegenwoordigers die tijdens hun openingsverklaring te lang aan het woord waren. De diplomaten zouden „ongastvrij” zijn geweest en onredelijke beschuldigingen hebben gemaakt over het binnenlandse en buitenlandse beleid van China, stellen staatsmedia. Ook zouden de Amerikanen volgens een Chinese diplomaat „ruzie hebben uitgelokt.”

Blinken uitte de afgelopen dagen al harde kritiek op China. De minister verweet Peking onder meer de autonomie van Hongkong systematisch te ondermijnen en de mensenrechten te schenden in Tibet en Xinjiang. In Xinjiang wordt de Oeigoeren-minderheid volgens critici onderdrukt. Blinken had in de aanloop naar het topoverleg al duidelijk gemaakt dat hij de bijeenkomst in Alaska wil aangrijpen om zijn zorgen in „heldere bewoordingen” te delen met zijn Chinese collega’s. De regering Biden maakte duidelijk de confrontatie met China niet uit de weg te gaan.

China kondigde van tevoren aan geen concessies te zullen doen over cruciale onderwerpen. Peking vroeg de Amerikanen op een „oprechte en constructieve manier” het gesprek aan te gaan.

Steun in regio
Aan de top ging een week van besprekingen vooraf tussen de Amerikanen en bondgenoten in de regio. Blinken bezocht deze week met minister van Defensie Lloyd Austin Japan en Zuid-Korea, terwijl Lloyd alleen doorreisde naar India. De VS proberen een regionaal front te vormen tegen de Chinese ambities in Oost

Een belangrijk zorgpunt vormt daarbij de invloed van Peking in de Zuid-Chinese Zee. Landen in de regio vrezen onder meer belemmering van de vrije doorvaart. Belangrijk is ook de onafhankelijke positie van Tawain, dat voor de Chinese kust ligt.

Voor de bondgenoten van de VS is het op eieren lopen, omdat ze tegelijk een handelsoorlog met China willen voorkomen.