De staatstelevisie van het West-Afrikaanse land riep zondag burgers ertoe op Fransen aan te vallen. Duizenden mensen gaven aan de oproep gehoor en plunderden huizen en zaken van Fransen, voornamelijk in de havenstad Abidjan.

De onlusten braken uit nadat het Franse leger zaterdag twee vliegtuigen en vijf helikopters van de Ivoriaanse luchtmacht, naar verluidt de complete Ivoriaanse luchtvloot, had vernietigd. De Franse president Jacques Chirac gelastte de operatie in reactie op een Ivoriaans bombardement op een Franse stelling in het noorden van het land, waarbij zaterdag negen Franse soldaten en een Amerikaanse hulpverlener om het leven kwamen en rond de dertig Franse militairen gewond raakten.

De Fransen namen ook de internationale luchthaven van Abidjan in. Zondag landden daar 300 Franse militairen uit West-Afrika ter versterking van de ongeveer 4000 Franse militairen in het land. Daarnaast zouden er nog 300 uit Frankrijk zelf worden gestuurd.

Minister Bot van Buitenlandse Zaken heeft gisteren zondag de Europese Unie president Laurent Gbagbo van Ivoorkust telefonisch meegedeeld dat hij zich moet houden aan de wapenstilstand van 2003. Bot veroordeelde het bombardement in Bouaké en droeg Gbagbo op af te zien van elke vorm van geweld, ook van luchtaanvallen. Bot zei verder tegen de president dat hij moest stoppen met zijn oproepen op televisie tot het aanvallen van de Fransen. Volgens een woordvoerder van Buitenlandse Zaken is Gbagbo daarmee akkoord gegaan.

Parlementsvoorzitter Mamadou Koulibaly, na president Laurent Gbagbo de belangrijkste bewindsman in het zuiden van Ivoorkust, eiste het vertrek van de Franse troepen uit het land. Hij beschuldigde Frankrijk ervan de rebellen die de noordelijke helft van het land in handen hebben, te bewapenen.

Koulibaly zei dat dertig mensen waren omgekomen. Een woordvoerder van het Rode Kruis, Kim Gordon-Bates, wist niets over doden, maar zei dat zijn organisatie ongeveer 150 gewonden had geholpen. De meesten van hen waren verwond door kogels.

Hoewel Frankrijk als voormalige kolonisator in het verleden verscheidene keren zijn leger naar Ivoorkust stuurde om de regering te helpen, worden de Fransen in het nationalistische zuiden van het land gehaat. Velen verdenken de Fransen van steun aan de rebellen die het noorden van het land bezet houden.

Afgelopen donderdag heropende het leger van Ivoorkust de aanval op de rebellen in het noorden. Daarmee verbrak het een staakt-het-vuren dat ruim een jaar geleden een einde maakte aan een burgeroorlog. Frankrijk en de VN hebben respectievelijk 4000 en 6000 vredesmilitairen in het land gestationeerd als buffer tussen rebellen en regeringsleger. Volgens Chirac zijn de harde maatregelen na het bombardement op de troepen niet in strijd met de afspraken die in VN-verband zijn gemaakt.

Franse troepen deden hun uiterste best de menigten in Abidjan in bedwang te houden. De hele nacht door werden er percussiegranaten afgeschoten op menigten die zich hadden verzameld bij de internationale luchthaven en de Franse legerbasis. Franse patrouillevaartuigen namen positie in bij belangrijke bruggen.

Ook bij de Franse legerbasis in de stad Yamoussoukro had zich een menigte verzameld. Bij de Franse ambassade in Abidjan werden de elektriciteit en de telefoonverbindingen afgesloten. Een Franse legerhelikopter evacueerde gisteren een twaalftal Fransen van een dak van een hotel in Abidjan. Ook andere Fransen werden van daken van woningen opgepikt. In Ivoorkust wonen 14.000 Fransen, van wie er 8000 ook een Ivoriaans paspoort hebben.

De woede van de Ivorianen richtte zich ook op andere buitenlanders, onder wie honderdduizenden gastarbeiders uit islamitische buurlanden. Een woordvoerder van een groep vluchtelingen in een moskee zei bang te zijn voor een burgeroorlog.

EU-buitenlandcoördinator Javier Solana riep Gbagbo ertoe op „alle militaire operaties te stoppen” en veroordeelde het optreden van het Ivoriaanse leger. De Amerikaanse regering raadt het Amerikaanse burgers een bezoek aan Ivoorkust af en zegt dat ook de routes over land naar Ghana nu te gevaarlijk zijn voor gebruik. Verschillende hulporganisaties, waaronder Artsen zonder Grenzen, kondigden aan zich uit bepaalde gevaarlijke gebieden terug te trekken.

De rebellen veroverden in september 2002 het noorden van Ivoorkust. Sindsdien houden ze het gebied bezet. Legercommandanten hebben gezworen het gebied te heroveren.

De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft zich zondagnacht in een spoedzitting achter het Franse optreden geschaard en veroordeelt de luchtaanvallen van het Ivoriaanse regeringsleger. De ontwerpresolutie, die Frankrijk bij de Veiligheidsraad heeft ingediend, voorziet in een wapenembargo, de bevriezing van tegoeden en een reisverbod voor personen die het vredesproces blokkeren. Dat heeft het Franse persbureau AFP zondag in New York vernomen.