Daarnaast brengen Israëli’s massaal een bezoek aan de VAE sinds dat mogelijk werd door het sluiten van het historische Abrahamakkoord tussen Israël en de VAE op 13 augustus vorig jaar. Deze aanzwellende Israëlische toeristenstroom maakt ook dankbaar gebruik van de diensten van Chabad. „In totaal ontvangen we elke sjabbat zo’n 500 Israëlische gasten in de drie synagogen. Toen ik hier twee jaar geleden begon te werken, was er nog geen koosjer vlees. Ik moest zelf de dieren slachten, dat mocht ik omdat ik ook sjocheet (Joodse slager, AtN) ben. Dus ze waren erg blij met mijn komst.”

Rabbijn Mendel Duchman groeide op in New York en ging daar naar de jesjiva, de Talmoedschool. Hij studeerde vervolgens in Australië en Israël. Tijdens zijn rabbinale studie assisteerde hij de plaatselijke Chabadgemeenschap en behaalde zijn bevoegdheid om koosjer te slachten. „Twee jaar geleden vroeg mijn broer Levi me om in de Verenigde Arabische Emiraten langs te komen. Hij woonde en werkte voorheen als rabbijn in Marokko. Tot hij tijdens een bezoek aan de VAE ontdekte dat er juist ook hier een grote behoefte was aan een rabbijn. Dus pakte hij zijn koffers en emigreerde in 2016 naar de VAE.” Rabbijn Levi Duchman is sindsdien actief in de stad Dubai en ook verbonden aan de Beit Tefillahsynagoge en -gemeenschap in Abu Dhabi. Hij schreef geschiedenis als eerste officiële rabbijn in de golfregio en spreekt vloeiend Arabisch.

Makkelijk integreren

Zijn broer Mendel Duchman vertelt dat de VAE een compleet nieuwe omgeving voor hem vormden. „Toch kreeg ik geen grote cultuurschok. Ik heb sowieso al in verschillende steden over de hele wereld gewoond en daarbij zijn de mensen hier ongelooflijk aardig. Het is heel makkelijk om hier te integreren. Ik spreek geen Arabisch, maar ik begrijp het wel een beetje. Gelukkig beheersen de meeste mensen hier het Engels.

De huidige Joodse gemeenschap werd pas in 2008 formeel opgericht, nam sinds 2014 een vlucht en bestaat volledig uit immigranten. Wel zijn er tekenen die erop wijzen dat er hier in het verleden Joden hebben gewoond. Zo ontmoette ik een oude man uit India die vertelde dat zijn vader begin vorige eeuw hier oorspronkelijk vandaan kwam.”

De vroegmoderne ontdekkingsreiziger Benjamin van Tuleda rapporteerde in de twaalfde eeuw dat hij in het huidige emiraat Ras al-Khaimah een Joodse gemeenschap aantrof. Een grafsteen van ene David, de zoon van Mozes, in het Nationaal Museum van Ras al-Khaimah onderschrijft dat verhaal. De enkele eeuwen oude steen, voorzien van een duidelijk leesbaar Hebreeuws opschrift, werd in de jaren zeventig door plaatselijke bewoners gevonden.

Vanwege de normalisering van de betrekkingen ruiken zakenlieden vanuit de hele westerse wereld investeringskansen en vestigen zich in de VAE, onder hen ook Joden. Daarnaast zien Israëli’s er mogelijkheden vanwege afspraken in het Abraham­akkoord om samen te werken op het gebied van energie, technologie, toerisme, rechtstreekse vluchten, investeringen, veiligheid en communicatie. Ze vestigen zich voor langere tijd in de VAE, die 9,5 miljoen inwoners tellen.

Talmoedschool

„Er wonen hier Joden uit de Verenigde Staten, Europa, Zuid-Afrika en Australië en natuurlijk Israël”, vertelt rabbijn Mendel Duchman. „Inmiddels hebben we in de synagoge drie keer per dag een minjan, het vereiste minimum van tien Joods mannen om de gebeden uit te spreken, en neemt het aantal leerlingen van onze Talmoed-Thoraschool rap toe. Die begon een paar jaar geleden met vier leerlingen, inmiddels zijn het er meer dan veertig. Ik geef er zelf ook les. Verder verzorg ik lezingen voor volwassenen en probeer ik mensen in de gemeenschap op allerlei gebieden te helpen. Tijdens feestdagen en op sjabbat hebben we het helemaal druk. Wij ontvangen wekelijks al zo’n 350 Israëlische gasten, maar als je andere plekken meerekent dan komen er al snel zo’n 500 gasten, dat is elke keer weer een hele organisatie.”

In 2010 berichtte de krant USA Today al dat Arabische landen in het geheim de relaties met Israël en Amerikaanse Joden versterkten in een poging de groeiende invloed van Iran te ondermijnen. Het Abrahamakkoord is echter het directe uitvloeisel van de tolerante koers die de regering van de VAE in 2019 ging varen. Met het uitroepen van het jaar van de tolerantie werd officieel het bestaan van de Joodse gemeenschap in de VAE erkend, met verschillende gevolgen van dien. Zo presenteerden de VAE plannen om een interreligieus gebedscomplex te bouwen voor de drie monotheïstische religies die gelieerd zijn aan Abraham, namelijk Jodendom, christendom en islam. Daar verrijzen een synagoge, moskee en kerk en tentoonstellingsruimten die bedoeld zijn om het interreligieuze begrip te bevorderen. De beoogde locatie is Saadiyat voor de kust van Abu Dhabi, en naar verwachting is het complex in 2022 gereed. Verder deed het persbureau Emirates News Agency augustus vorig jaar verslag over een Joods-Jemenitische familie die in Abu Dhabi werd herenigd dankzij de bemiddelende rol van de VAE. De familie­leden, die gescheiden van elkaar in Jemen en Londen woonden, konden elkaar na vijftien jaar in de VAE weer in de armen sluiten.

Koosjer

Terwijl de inkt van het Abrahamakkoord nog nauwelijks droog was, bouwde de Joodse gemeenschap begin oktober voor het eerst met toestemming in het openbaar een soeka (loofhut). Het tijdelijke onderkomen met een dak van loof stond pal naast de Burj Khalifa, het prominentste gebouw van de VAE. Met zijn 828 meter is dat sinds 2007 het hoogste gebouw ter wereld. In de wolkenkrabber is het eerste koosjere restaurant van de VAE gevestigd, het Armani/Kaf Restaurant, dat ook roomservice biedt aan hotelgasten. Joden kunnen voor eten eveneens terecht bij het koosjere cateringbedrijf Elli’s Kitchen. Dat alles dankzij de eerste koosjere certificering die door rabbijn Levi Duchman is opgericht onder de naam Emirates Agency for Kosher Certification (EAKC).

Rabbijn Levi Duchman is tevens de eerste officieel aangestelde Chabadrabbijn in de VAE. Hij prees eerder al de rol van kroonprins sjeik Mohammed Bin Zayed al-Nahyan, leider van de VAE. „Het Joodse leven in de VAE bloeit als een woestijnroos. Zonder de steun en de vooruitziende blik van de sjeik was dat niet mogelijk geweest. De vreedzame omgang en het oprechte wederzijdse respect hier zijn prachtig. En uniek, de hele wereld kan hier een voorbeeld aan nemen.”Er verblijven meer dan 200 verschillende nationaliteiten in de VAE. „Joden woonden hier decennialang af en toe. Het Abraham­akkoord formaliseert de betrekkingen tussen Israël en de VAE en benadrukt door de naam dat Arabieren en Joden de afstammelingen zijn van hun gemeenschappelijke voorvader Abraham. Met dit uitgangspunt creëren beide landen een realiteit waarin moslims, Joden, christenen en mensen met allerlei religies en van verschillende afkomst en nationaliteit samenleven in de geest van wederzijds begrip en respect. Het is een voorbode van de woorden van de profeet Jesaja, die spreekt over een tijdperk waarin het ene volk geen zwaard zal opheffen tegen het andere volk en zij geen oorlog meer zullen leren (Jesaja 2:4). We leven in heel bijzondere tijden.”

Rabbijn Mendel Duchman onderschrijft deze uiting van harte. „We ervaren hier tolerantie, openheid en merken dat mensen echt om elkaar geven. Het maakt niet uit wat je afkomst is. Het is hier prettig wonen. Omdat we als Joodse gemeenschap zo pijlsnel groeien, werken we keihard. We zijn dag en nacht in touw om de uitdagingen van onze gemeenschap het hoofd te bieden. Het is een geweldige zegen dat we zo rap toenemen.”

Zoals Joden gewend zijn, spreken ze iedere sjabbat een zegen uit voor de leiders van het land waar ze wonen, dus ook voor de bestuurders van de VAE. Rabbijn Mendel raadt een bezoek aan de VAE zeker aan. „Toeristen hebben hier een fantastische tijd. Ze genieten van de cultuur en de aardige mensen. En de toeristische trekpleisters. De Burj Khalifa moet je gezien hebben natuurlijk, en de prachtige Sjeik Zayedmoskee. Maak verder een trektocht door de woestijn of ga gewoon rondlopen in de straten en geniet van alles wat je ziet.”

Niet iedereen is onverdeeld enthousiast over het Abrahamakkoord. De Palestijnen reageerden furieus op het nieuws. Ze voelden zich zo verraden dat ze uit woede hun ambassadeur terugtrokken uit de VAE. Er is nog steeds geen Palestijnse staat, een voorwaarde die eerder door Arabische staten wel altijd werd genoemd voordat ze betrekkingen met Israël zouden aangaan. Van die koers is nu afgeweken, want inmiddels is er ook met Bahrein een akkoord gesloten. NOS-correspondente Daisy Mohr toonde zich in augustus nog pessimistisch over de aangegane diplomatieke banden. „Het betekent nog niet dat de bevolking erop zit te wachten. Dit is best wel een taboe in de Arabische wereld. Je moet je voorstellen dat je op dit moment vanuit de Emiraten niet naar Israël eens kunt bellen.” Meer critici lieten zich somber uit. Ze noemden het Abrahamakkoord een farce en voorspelden dat het al snel een stille dood zou sterven. De inwoners van VAE zouden nog niet klaar zijn voor onderlinge samenwerking en contact. Zoals het onmogelijk was om rechtstreeks te telefoneren, was er tot voor kort ook geen directe lijnvlucht tussen Israël en de VAE.

De praktijk wees anders uit, sinds het installeren van een directe lijnvlucht overspoelden binnen een paar weken tijd duizenden Israëlische toeristen de VAE. Op de voorkant van het vliegtuig stond prominent het hoopvolle woord vrede in drie talen geschreven: Hebreeuws, Arabisch en Engels. Vanuit de VAE vloog een toestel naar Israël met daarin hulpgoederen voor de Palestijnen. In september volgde een akkoord tussen Israël en Bahrein. Nieuws dat door de Palestijnen opnieuw als een dolksteek in de rug werd opgevat. Rabbijn Mendel Duchman daarentegen was uiteraard dolblij met het Abrahamakkoord. „Het is geweldig dat de regering van de VAE deze stap heeft gezet. Zij is heel goed voor ons. We kunnen probleemloos alle Joodse goederen importeren, zo hebben we alles wat we nodig hebben om een religieus Joods leven te leiden.”

Vredevolle wereld

De positieve ontwikkelingen volgen elkaar in rap tempo op. Onlangs lanceerde de Associatie van Joodse Golfgemeenschappen (Association of Gulf Jewish Communities, AGJC) de website gulfjewish.org. De AGJC is een overkoepelende organisatie voor de Joodse gemeenschappen in de Golfregio, de Gulf Cooperation Council (GCC), en richt zich op de landen in de regio die een Joodse gemeenschap opbouwen en versterken. Rabbijn Mendel Duchman: „Iedereen wil graag in een vredevolle wereld wonen en de regering van de VAE maakt het gewoon waar. Ik hoop dat alle andere landen dit voorbeeld gaan volgen. Mijn wensen voor de toekomst zijn dat we een sterkere en hechtere Joodse gemeenschap zullen vormen die voort blijven leven in vrede en dat we alle mensen die bij ons om hulp komen aankloppen kunnen helpen om hun Joodse noden te lenigen.”